Pomorze Gdańskie w latach 1939-1945

Rozpoczęta 1 września 1939 r. niemieckim atakiem na Polskę II wojna światowa trwała w Europie do 9 maja 1945 r. Działania wojenne oraz towarzysząca im nazistowska polityka okupacyjna w stosunku do narodów podbitej Europy odcisnęły trwały ślad w pamięci i na życiu wielu milionów ludzi.

W niniejszej części portalu chcielibyśmy opowiedzieć o regionalnym, pomorskim aspekcie II wojny światowej. Nasza opowieść zaczyna się jeszcze w 1920 r., od powstania Wolnego Miasta Gdańska, którego istnienie stało się jedną z politycznych przyczyn wybuchu II wojny światowej. Koniec narracji bohaterów naszych opowieści wykracza daleko poza 1945 r., sięgając nierzadko do czasów współczesnych. Wspomnienie wojny i jej śladów w różnych aspektach życia politycznego, społecznego i gospodarczego jest bowiem wciąż żywe.

Główną osią opowieści o okresie 1939-1945 na Pomorzu Gdańskim są relacje i sylwetki Polaków – świadków historii, uczestników II wojny światowej, więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof, zwykłych ludzi. Materiały zostały zebrane w ostatnich latach przez zespół pracowników Muzeum Stutthof w Sztutowie w ramach projektu „Ostatni świadkowie”. Emocjonalne i wielowątkowe opowieści Świadków stały się bazą do opracowania i wydania drukiem w 2012 r. pakietu materiałów określanych jako Pomorska Teka Edukacyjna. Wydawnictwo nosi tytuł Pamiętamy, pamiętam… Pomorze Gdańskie i obóz Stutthof 1939-1945. Materiały edukacyjne. Zostało ono przygotowane przez zespół pracowników Działu Oświatowego Muzeum Stutthof w Sztutowie i doświadczonych nauczycieli, a wydane przez Instytutu Pamięci Narodowej. Ten nowatorski w formie i innowacyjny w zakresie treści pakiet materiałów edukacyjnych jest skierowany do szkół wszystkich szczebli i ma wspierać rozwój wiedzy i zainteresowanie najnowszą historią. Zgromadzony w ramach projektu materiał, składający się z różnorodnych tekstów kultury, źródeł, opracowań i komentarzy oraz scenariuszy zajęć lekcyjnych, obejmuje zasięgiem tematycznym historię Pomorza i jego mieszkańców w latach 1920-1945. Materiały mogą być użyte na lekcjach z wielu przedmiotów, np. na języku polskim, historii, wiedzy o społeczeństwie, plastyce i na godzinach wychowawczych.

Zgromadzony w ramach projektu materiał, składający się z różnorodnych tekstów kultury, źródeł, opracowań i komentarzy oraz scenariuszy zajęć lekcyjnych, obejmuje zasięgiem tematycznym trudną historię Pomorza i jego mieszkańców w latach 1920-1945. Autorzy stworzyli fundament umożliwiający uczniom pod kierunkiem nauczycieli odkrywanie logicznego ciągu wydarzeń, które zdecydowały, że dwudziestowieczne dzieje Pomorza i jego mieszkańców zapisały się wyjątkowo w historii Polski. Ukazanie genezy tych mało znanych w powszechnej historii zjawisk i procesów, decydujących często o losach zupełnie przypadkowych ludzi, jest ważne dla uświadomienia sobie wpływu przeszłości na teraźniejszość. Ma także służyć zrozumieniu, jak wielkie było ich znaczenie w procesach społecznych, politycznych i gospodarczych Pomorza Gdańskiego.

„Stutthof? – zawsze byłem dumny – do dzisiejszego dnia tego nie żałuję – to była Ojczyzna i tylko to było i jest ważne” – Adolf Polecki, więzień KL Stutthof, numer 33328

Żołnierze niemieccy zdejmujący szlaban graniczny 1 września 1939 r.