Postacie historyczne i biogramy i ich zdjęcia lata 1976-1990

Inżynier. W latach 1972–1991 pracował w Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku. Uczestnik strajków w Stoczni Północnej w sierpniu 1980 r. i w grudniu 1981 roku. Od 1982 r. prowadził działalność konspiracyjną, biorąc udział w kolportażu ulotek, wydawaniu podziemnego pisma „Wiadomości”, kontaktując się z organizacjami podziemnymi innych zakładów i z działaczami pozostającymi w ukryciu. Za swoją działalność zwolniony z pracy (1982 r.), a później aresztowany (1983 r.). Po ogłoszeniu amnestii wypuszczony z więzienia. Był współorganizatorem odrodzonego na Pomorzu Bractwa Oblatów św. Brygidy oraz współzałożycielem wielu Domów Bractwa. Współinicjator (we współpracy z Lechem Kaczyńskim) obrony pracowników Stoczni Północnej zwolnionych za udział w strajku w 1988 r. W 2009 r. odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Piotr Adamowicz (1961–)

Dziennikarz. Od końca lat 70. związany z działalnością opozycyjną, początkowo jako współpracownik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), a następnie Ruchu Młodej Polski (RMP). W trakcie strajków sierpniowych roku 1980 r. zajmował się dystrybucją pism zbierających postulaty osób, które protestowały w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Po zarejestrowaniu NSZZ „Solidarność” był jej pracownikiem etatowym. Po wprowadzeniu stanu wojennego uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W styczniu 1982 r. został internowany. Pozostawał bez stałego zatrudnienia aż do 1987 r., a następnie do 1989 r. pracował w administracji Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Do końca lat 80. współpracował z podziemnymi strukturami NSZZ „Solidarność”, zajmując się m.in. kolportażem wydawnictw drugiego obiegu. W latach 1988–1993 był korespondentem prasowym Agence France Presse, Agencji Informacyjnej Reuters, „Życia Warszawy”. Jest autorem części biogramów zamieszczanych w trzytomowej publikacji „Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89” oraz współautorem książek Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989 oraz Gdańsk według Lecha Wałęsy. Opracował także autorskie wspomnienia Danuty Wałęsy – Marzenia i tajemnice. W 2009 r. odznaczony przez Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Ryszard Anders (1955–)

Monter maszyn i urządzeń okrętowych. Pracował w Stoczni Marynarki Wojennej im. Westerplatte w Gdańsku. W sierpniu 1980 r. był uczestnikiem strajku w stoczni. Po 13 grudnia 1981 r. został zwolniony z pracy za próbę zorganizowania strajku. W latach 1981–1983 współpracował z podziemną Tymczasową Komisją Zakładową (TKZ) „S” Stoczni Nauta, uczestniczył w akcji zbierania składek na rzecz internowanych, a także drukował opozycyjne ulotki. W roku 1982 współorganizował (wraz z Romanem Jankowskim) Solidarność Walczącą Gdańsk, drukował i kolportował jej podziemne wydawnictwa, znaczki, ulotki. Współorganizował Radio „Solidarność”. Od 1986 współpracownik podziemnej struktury „S” w Gdańsku (we współpracy z Bogdanem Borusewiczem); współzałożyciel drukarni (wraz z Romanem Jankowskim), drukarz podziemnych wydawnictw (m.in. „Solidarności” Regionu Gdańskiego, „Rozwagi i Solidarności”, „Tygodnika Mazowsze”), wydawnictw zwartych, ulotek, niezależnych pism Federacji Młodzieży Walczącej Regionu Gdańsk (od roku 1988 także FMW Regionu Pomorze Wschodnie), PPS, Ruchu WiP, KPN, PPN (we współpracy z Markiem Biernackim, Jerzym Kowalskim, Tomaszem Matulańcem).

Lech Bądkowski (1920–1984)

Prawnik, pisarz, publicysta. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, a w latach 1940–1945 żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Po powrocie do Polski osiadł w Gdańsku. Głośno wyrażał swoje niezależne poglądy, za co był wielokrotnie szykanowany przez komunistyczne władze. Po roku 1968 nałożono na niego „zapis cenzorski”, co oznaczało, iż został objęty został zakazem publikacji oraz uczestnictwa w oficjalnych spotkaniach i uroczystościach. Nigdy nie ugiął się i nie zmienił swojego postępowania. Za cel swojej działalności objął wychowanie młodego patriotycznego pokolenia następców. Pod koniec lat 70. stał się obiektem zainteresowania Służby Bezpieczeństwa (SB). Założono mu podsłuchy w mieszkaniu i w pracowni, a w aktach otrzymał pseudonim Inspirator. Wtedy też włączył się w działalność opozycyjną środowiska gdańskiego. Miał wielu znajomych i przyjaciół wśród młodych liberałów i konserwatystów, między innymi wśród tych, którzy związani byli z Ruchem Młodej Polski (RMP). W 1978 roku – w drugim obiegu – opublikował dla nich szkic polityczny Kaszubsko-pomorskie drogi, który wcześniej zakwestionowała cenzura. W sierpniu roku 1980, jako przedstawiciel literatów Wybrzeża, poparł strajkujących stoczniowców. 17 sierpnia tegoż roku został członkiem Prezydium i rzecznikiem prasowym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, następnie Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego (MKZ) w Gdańsku oraz sygnatariuszem Porozumień Sierpniowych. Od września był członkiem NSZZ, współzałożycielem i przewodniczącym Klubu Myśli Politycznej im. Konstytucji 3 Maja w Gdańsku. W roku 1981 objął stanowisko redaktora naczelnego w tygodniku „Samorządność”. Był pisarzem, autorem zbioru opowiadań Bitwa trwa (Gdynia 1960 r.; 1962 r.; 1966 r.; 1977 r.; 2005 r.), kilkunastu powieści, m.in. Młody książę (Gdańsk 1980 r.), Huśtawka (Olsztyn-Białystok 1984 r.), szkiców historycznych, bajek, dramatów; tłumaczem z jęz. kaszubskiego.
Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1941 r., przez Rząd RP na Uchodźstwie), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965 r.); także pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2006 r.). Honorowego Obywatela Gdańska (2000 r.),

Marek Biernacki (1959–)

Prawnik. Od 1981 roku uczestnik Ruchu Młodej Polski (RMP), od 1982 działacz podziemnych regionalnych struktur „Solidarności” (wprowadzony przez Jerzego Halla.); kolporter podziemnych wydawnictw, m.in. „Solidarności” Regionu Gdańskiego, „Tygodnika Mazowsze”, „Informatora” (pismo KZ Gdańskiej Stoczni Remontowej), „Rozwagi i Solidarności” (pismo KZ Stoczni Gdańskiej), podziemnych wydawnictw Federacji Młodzieży Walczącej, Solidarności Walczącej, Ruchu WiP; współpracownik redakcji „Biuletynu Informacyjnego Topolówki” (m.in. we współpracy z Jackiem Kurskim). W latach 1985–1989 był zatrudniony w Wieży Więziennej-Katowni Muzeum Historii Miasta Gdańska, gdzie prowadził konspiracyjny punkt kolportażowy i udostępniał lokal na malowanie opozycyjnych transparentów (we współpracy ze Sławomirem Sobolem, Mirosławem Rybickim, Tomaszem Matulańcem, Krzysztofem Bolinem, Januszem Golińskim, Krzysztofem Figlem, Ryszardem Andersem, Z. Borowskim). Podjął się też roli łącznika Frontu Młodzieży Walczącej (FMW) i Solidarności Walczącej (SW). Od roku 1989 należał do Gdańskiego Klubu Myśli Politycznej im. Lecha Bądkowskiego. W latach 1991–1995 był pełnomocnikiem likwidatora krajowego majątku byłego PZPR w Gdańsku. W okresie 1999–2015 pełnił wiele funkcji urzędów państwowych (m.in. ministra spraw wewnętrznych, sprawiedliwości, posła, radnego). Twórca Centralnego Biura Śledczego. Był też radnym wicemarszałkiem i posłem.

Zygmunt Błażek (1940–)

Technik łączności. W latach 1979–1980 uczestniczył w spotkaniach organizowanych przez Wolne Związki Zawodowe (WZZ) Wybrzeża. W sierpniu 1980 roku brał udział w strajku w zakładach „Unimor”. We wrześniu tego roku przystąpił do „Solidarności”. W 1981 oddelegowany został do pracy związkowej w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim „Solidarność”, następnie w Zarządzie Regionu Gdańsk. Stworzył i prowadził grupę zadaniową „Parszywa Dwunastka” zajmującą się kolportażem prasy niezależnej i związkowej, plakatowaniem i malowaniem antykomunistycznych i antypaństwowych haseł na murach. Był współorganizatorem sieci łączności radiowo-telefonicznej na potrzeby „Solidarności”. W stanie wojennym internowany. Przebywał w ośrodku w Strzebielinku, tam bardzo aktywnie działał, współinicjując tzw. pocztę internowanych. Autor i wykonawca stempli i znaczków podziemnych.

Stanisław Bogdanowicz (1939–)

Kapłan. Był rektorem kościoła św. Andrzeja Boboli w Sopocie, w latach 1975–1979 r. był proboszczem parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Gdańsku, a od roku 1979 Bazyliki Mariackiej. Stale szykanowany przez władze PRL (od roku 1964), a nawet aresztowany pod zarzutem „rozpowszechniania fałszywych wiadomości”. Pod koniec lat 70. odprawiał msze św. w rocznice zakazanych przedwojennych świąt państwowych, tj. 3 Maja i 11 listopada. Za jego zgodą w kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej Bożena Rybicka, Magdalena Modzelewska i Lech Wałęsa prowadzili modlitwy o uwolnienie Dariusza Kobzdeja i Tadeusza Szczudłowskiego – działaczy opozycji aresztowanych 3 maja 1980 r. Po 13 grudnia 1981 r. ukrywał oraz pomagał w ukrywaniu się działaczom „S”, m.in. Jerzemu Romanowi, Krzysztofowi Dowgialle i Bogdanowi Borusewiczowi (udzielił ślubu ukrywającym się –Borusewiczowi i Alinie Pieńkowskiej). Odwiedzał internowanych i zabiegał u gen. Jerzego Andrzejewskiego (dow. MO) o uwolnienie działaczy aresztowanych za strajk w grudniu 1981 r. w Porcie Gdańskim (m.in. Czesława Nowaka, Eugeniusza Szymeckiego i Wiesława Wiki-Czarnowskiego). W stanie wojennym organizował pomoc dla represjonowanych, wspierał działalność podziemnej „Solidarności”, odprawiał msze święte za Ojczyznę w bazylice Mariackiej. Pomimo sprzeciwu władz zawiesił tam tablice upamiętniające żołnierzy antykomunistycznego podziemia zbrojnego (po 1944 roku ofiary sowieckich represji) oraz ofiary zbrodniczych totalitaryzmów, tak hitlerowskiego, jak i komunistycznego. Kapelan Stowarzyszenia Godność. Od roku 1979 upominał się o zwrot dzieł sztuki przejętych z bazyliki po 1945 przez państwo (odzyskał blisko 150). Jest autorem kilkudziesięciu książek na temat historii oraz architektury i dziejów gdańskich kościołów, m.in. monografii Kościół Gdański pod rządami komunizmu 1945–1984 (Gdańsk 2000), artykułów w prasie katolickiej i bajek dla dzieci (ps. Stan Bogdan). W 2008 roku odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Jerzy Borowczak (1957–)

Technik budowy okrętów. Od roku 1979 pracownik Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od 1980 – współpracownik Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. 14 sierpnia zainicjował wraz z Bogdanem Borusewiczem, Bogdanem Felskim i Ludwikiem Prądzyńskim strajk w stoczni. Od września 1980 roku członek Prezydium Komitetu Założycielskiego w Stoczni Gdańskiej, od 1981 – wiceprzewodniczący Komisji Zakładowej i współorganizator strajku po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981. Internowany. Wkrótce po zwolnieniu, w 1982, współorganizował strajk w stoczni przeciwko delegalizacji „Solidarności”, za co został zwolniony z pracy. W latach 1985–1989 pracował w Spółdzielni Pracy Usług Wysokościowych Świetlik (schronienie znalazło tam wielu opozycjonistów). W maju 1988 roku przyłączył się do strajku w Stoczni Gdańskiej. W 1989 powrócił do pracy w stoczni. W latach 1991–2001 pełnił w stoczni funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej „Solidarności”. Obecnie poseł na sejm RP. W 2006 r. odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

Bogdan Borusewicz (1949–)

Historyk. W roku 1968, jeszcze jako licealista, został skazany na karę trzech lat pozbawienia wolności za rozklejanie ulotek własnej produkcji, dotyczących wydarzeń marcowych. W izolacji pozostawał przez okres półtora roku. W 1976 brał udział w akcji pomocy robotnikom Radomia. W tym samym czasie został członkiem Komitetu Obrony Robotników (KOR). W latach 1977–1978 współorganizował Wolne Związki Zawodowe (WZZ) Wybrzeża, był również w zespole pisma „Robotnik” i „Robotnik Wybrzeża”. W latach 1977–1979 był jednym z organizatorów obchodów rocznicy Grudnia ’70. W sierpniu 1980 roku główny inicjator i współorganizator (z Jerzym Borowczakiem, Bogdanem Felskim i Ludwikiem Prądzyńskim) strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Brał udział w opracowywaniu 21 postulatów strajkowych. Był członkiem prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego (MKZ) NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym ukrywał się. Prowadził działalność podziemną, organizując struktury podziemne NSZZ „Solidarność”. W wyniku zasadzki zorganizowanej w konspiracyjnej drukarni został aresztowany w styczniu 1986. Tego samego roku wyszedł na wolność na mocy amnestii. Od września członek Tymczasowej Rady „Solidarności”. W roku 1988 wsparł strajk majowy i sierpniowy w Stoczni Gdańskiej. W 1989 odmówił udziału w obradach Okrągłego Stołu, uznając porozumienie z władzami za przedwczesne. Od 1990 delegat na Walny Zjazd Delegatów Regionu Gdańsk. W latach 1990–1991 wiceprzewodniczący Komisji Krajowej. Od roku 2005 piastuje funkcję marszałka Senatu RP.

Eugeniusz Brenk (1934–)

Monter. Zatrudniony w Stoczni Gdańskiej w latach 1949–1984. Ukończył szkołę zawodową przy Stoczni Gdańskiej (1951 r.). Uczestniczył w strajkach 1970 r., 1976 r., 1980 r. i 1981 r. w proteście przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. W 1982 r. wziął udział w strajku przeciwko delegalizacji „Solidarności”. W grudniu 1983 r. został aresztowany i osadzony w Areszcie Śledczym w Gdańsku. W latach 1985–1990 pracował w Stoczni Remontowej Bałtyk. W roku 1990 ponownie został pracownikiem Stoczni Gdańskiej, gdzie zaangażował się w organizowanie struktur związkowych. W 1994 r. został członkiem Stowarzyszenia Osób Represjonowanych Godność w Gdańsku, a od 2003 r. – Stowarzyszenia Solidarni z Kolebki. W 2008 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Andrzej Brzozowski (1946–)

Inżynier. Pracownik naukowy Politechniki Gdańskiej. W 1982 roku – wraz z Krzysztofem Kiszkisem i Wiesławem Słomińskim – zorganizował na terenie Politechniki drukarnię i podziemne wydawnictwo „Oficyna u Majstra” (od połowy lat. 80. za pośrednictwem Krzysztofa Dowgiałło drukowano także dla RKK, m.in. „Tygodnik Mazowsze”). Był redaktorem „Podziemnej Gazety PG”. Kolportował (we współpracy m.in. z Krzysztofem Czerwińskim, Ryszardem Kloskowskim, Janem Rzepczyńskim) ulotki, książki, znaczki pocztówki podziemne i inne materiały. Od roku 1986 współpracował z Bogdanem Lisem. Utrzymywał i pośredniczył w kontaktach z brukselskim biurem „Solidarności”, szyfrował i rozszyfrowywał wiadomości do i od Jerzego Milewskiego. W latach 1989–1990 był szefem Biura Zagranicznego Komisji Krajowej „Solidarności”. Później, w okresie 1990–1994 r. pracował jako konsul generalny RP w Toronto. Autor wielu publikacji z zakresu biznesu i gospodarki.

Stanisław Bury (1938–2002)

W latach 1952–1954 jako uczeń Zasadniczej Szkoły Budowy Okrętów zatrudniony został na stanowisku stażysty w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Po ukończeniu szkoły pracował w różnych miejscach, aby ponownie powrócić do Stoczni w 1960 r. i nieprzerwanie pracować w niej do 1994 r., kiedy to przeszedł na emeryturę. Brał udział w strajkach 1970 i 1980. Od września 1980 roku członek „Solidarności”, a od lutego 1981 r. zatrudniony w Prezydium Komisji Zakładowej jako pracownik etatowy. W lipcu 1981 r. wybrany delegatem na I Walny Zjazd Delegatów Regionu Gdańsk, a we wrześniu tego samego roku – delegatem na I Zjazd Delegatów Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Stanął na czele kilkudziesięcioosobowej grupy stoczniowców, która doprowadziła do przerwania strajku drukarzy w ZR Gdańsk. 13 grudnia 1981 roku współorganizował strajk w Stoczni Gdańskiej. W sierpniu 1982 internowany i pod koniec roku zwolniony. Uczestniczył też w strajkach majowych i sierpniowych roku 1988.

Andrzej Butkiewicz (1955–2008)

Zaopatrzeniowiec. W latach 1978–1980 r. działacz Studenckiego Komitetu Solidarności (SKS) Trójmiasto, sygnatariusz dokumentów SKS, udostępniał swoje mieszkanie na spotkania samokształceniowe. Od 1978 r. współpracował z Wolnymi Związkami Zawodowymi (WZZ) Wybrzeża. Drukarz ulotek i niezależnego pisma „Robotnik Wybrzeża”, kolporter wydawnictw niezależnych, uczestnik manifestacji w rocznice świąt: 3 Maja, 11 Listopada i Grudnia ’70 na Wybrzeżu. Wielokrotnie zatrzymywany przez MO na 48 godzin. W 1980 roku był uczestnikiem strajku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, współorganizatorem i drukarzem Wolnej Drukarni Stoczni Gdynia, od września tegoż roku – organizatorem i kierownikiem drukarni Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego (MKZ). Tworzył fundamenty niezależnej poligrafii w całym Regionie Gdańsk. 13grudnia 1981 roku internowany i zwolniony w październiku 1982. Z taka przeszłością miał trudności z uzyskaniem zatrudnienia, dlatego zdecydował się na emigrację do Republiki Federalnej Niemiec (RFN), a potem do USA. W roku 2008 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za zaangażowanie w działalność polonijną.

Andrzej Drzycimski (1942–)

Dziennikarz. Od czasów licealnych związany z Gdańskiem. W latach 1957-1963 podharcmistrz, drużynowy, szczepowy w Związku Harcerstwa Polskiego. Był pracownikiem m.in. Biblioteki Gdańskiej PAN, Muzeum Stutthof, naukowego Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku. W sierpniu 1980 r. jako dziennikarz uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Był jednym z sygnatariuszy deklaracji solidarnościowej środowiska dziennikarskiego skierowanej do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS). Od września 1980 r. występował jako członek Komitetu Założycielskiego „Solidarności”, następnie Komitetu Zakładowego przy Wydawnictwie PAX w Warszawie. W czasie stanu wojennego internowany. Od 1983 r. był działaczem kultury niezależnej przy kościele św. Mikołaja w Gdańsku, redaktorem „Skarbczyka Dominikańskiego” – gazetki wywieszanej regularnie w kościele, współautorem (z Adamem Kinaszewskim) książek: Dziennik internowanego i Droga nadziei. Jako dziennikarz uczestniczył w strajkach 1988 r. w Stoczni Gdańskiej. W 1990 r. występował jako rzecznik prasowy przewodniczącego „Solidarności” Lecha Wałęsy, od końca 1990 r. do 1994 r. prezydenta RP Lecha Wałęsy.

Joanna Duda-Gwiazda (1939–)

Inżynier. Od roku 1977 współpracowała z Biurem Interwencyjnym Komitetu Obrony Robotników (KOR) i kolportowała pismo „Robotnik”. Rok później współtworzyła Wolne Związki Zawodowe (WZZ) Wybrzeża. Była redaktorem pisma „Robotnik Wybrzeża”. Wzięła udział w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w sierpniu 1980 r., współtworząc 21 postulatów strajkowych. Była członkinią Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego oraz Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Gdańsk. 13 grudnia 1981 roku została internowana. Przebywała kolejno w: ośrodku odosobnienia w Strzebielinku, następnie przenoszona do aresztu w Gdańsku, więzienia w Fordonie, obozu dla internowanych w Gołdapi i Darłówku. Po odzyskaniu wolności redagowała i wydawała – zawsze wspólnie z mężem, Andrzejem Gwiazdą, podziemne pisma, działała także w obronie więźniów politycznych. Obecnie na emeryturze.

Eugeniusz Dutkiewicz (1947-2002)

Kapłan, duszpasterz, pallotyn. Sprawował posługę kapelana Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. W czasie stanu wojennego wspierał osoby ukrywające się, organizował pomoc dla ich rodzin oraz rodzin internowanych. Podejmował się także pośredniczenia w kontaktach między nimi. Pracy wśród chorych i duszpasterstwu służby zdrowia poświęcił całe swoje kapłaństwo. W roku 1984 rozpoczął budowę gdańskiego hospicjum, współtworząc „polski model hospicjum domowego”. Utworzone przez niego Hospicjum Pallottinum stało się wzorem dla hospicjów w całym kraju. W 1987 roku został przez Episkopat Polski mianowany Krajowym Duszpasterzem Hospicjum, stał się niestrudzonym propagatorem hospicyjnej troski o nieuleczalnie chorych i ich rodziny. W okresie pierwszej „Solidarności” był zaangażowany w działalność opozycyjną pod pseudonimem „Chudy”. Pallotyński dom przy ulicy Marii Skłodowskiej-Curie w Gdańsku był miejscem spotkań opozycji, centrum wydarzeń kulturalnych i spotkań modlitewnych. A dzisiaj nosi jego Imię.

Bogdan Felski (1956–)

Monter kadłubów. W latach 1974–1982 pracował w Stoczni Gdańskiej im. Lenina jako monter ślusarski. W okresie od 1979 do 1980 roku współpracował z Wolnymi Związkami Zawodowymi (WZZ) Wybrzeża. Był kolporterem niezależnych wydawnictw Komitetu Samoobrony Społecznej „Komitet Obrony Robotników” (KSS KOR), Ruchu Młodej Polski (RMP), plakatów Wolnych Związków Zawodowych (WZZ), publikacji Instytutu Literackiego w Paryżu. 14 sierpnia 1980 roku jako jeden z trzech pracowników stoczniowych (z Jerzym Borowczakiem, Ludwikiem Prądzyńskim), realizujących wcześniej ustalony plan z Bogdanem Borusewiczem, uruchamiał strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a potem wszedł w skład zakładowego Komitetu Strajkowego. Od września 1980 roku w „Solidarności”, członek Prezydium Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”. Stan wojenny zastał go w Bremie, gdzie przebywał z delegacją Solidarności na zaproszenie tamtejszej Izby Pracy. W latach 1981–1983 współorganizował demonstracje w Bremie przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, był współorganizatorem przerzutu materiałów poligraficznych (powielacze, matryce, farby), nadajników radiowych, kaset audio dla podziemnej „S” w Polsce. Uczestniczył w spotkaniach z przedstawicielami niemieckich związków zawodowych (DGB) i partii (SPD, FDP), podczas których informował o ideach „Solidarności”, o sytuacji w kraju, organizował pomoc dla rodzin osób represjonowanych w Polsce. W 2006 r. odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Tadeusz Fiszbach (1935–)

Działacz partyjny. Od roku 1945 mieszkał w Kartuzach, gdzie ukończył liceum. Od 1958 należał do PZPR, a od 1963 był zatrudniony w aparacie partyjnym. W grudniu 1970 roku, jako I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR w Tczewie, zwrócił uwagę partyjnych decydentów osobistym udziałem w załagodzeniu sytuacji w mieście, dzięki czemu nie doszło tam do zamieszek. W latach 1975–1982 był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku i po stronie władz PRL sygnatariuszem Porozumienia Gdańskiego z 31 sierpnia 1980 roku. W czasie legalnego funkcjonowania NSZZ „Solidarność” opowiadał się za dialogiem ze związkowcami. Jako I sekretarz KW PZPR był przeciwny wprowadzeniu stanu wojennego, za co na początku roku 1982 odwołano go ze stanowiska i oddelegowano do pracy w dyplomacji.

Klemens Gniech (1933–2007)

Inżynier. Dyrektor Stoczni Gdańskiej w latach 1976–1981. W grudniu 1970 roku pracował jako inżynier wydziału K-2 i uczestniczył w komitecie strajkowym. W 1976 awansowany na dyrektora zakładu. Cieszył się szacunkiem załogi. Podczas sierpniowych strajków roku 1980 udostępnił protestującym zakładowe drukarnie i radiowęzeł. Po wprowadzeniu stanu wojennego został odwołany ze stanowiska. Przez rok nie mógł znaleźć pracy. Od 1985 roku osiadł na stałe w RFN, gdzie pracował jako ekspert stoczniowy. W 2005 wystąpił z sensacyjnym zeznaniem w procesie sprawców masakry z grudniq ‘70. Zeznał wtedy, że był świadkiem rozmowy, w której Stanisław Kociołek wyraził zgodę na użycie broni. Czytaj więcej: http://www.dziennikbaltycki.pl/artykul/154229,klemens-gniech-a-jednak-sie-oplacilo,3,id,t,sa.html

Tadeusz Gocłowski (1931-2016)

Duchowny katolicki. Urodził się we wsi Piski, w powiecie ostrołęckim, woj. mazowieckim. W latach 1946–1951 uczył się w Niższym Seminarium Duchownym Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo w Krakowie.. Śluby wieczyste złożył w 1951 r. Ukończył studia filozoficzno-teologiczne, które kontynuował dalej na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL), a następnie na Wydziale Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie, uzyskawszy tytuł doktora. W 1970 r został konsultorem Trybunału Prymasowskiego w Warszawie, a w 1976r. członkiem Komisji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Polonii Zagranicznej. W latach 70. i 80 sprawował urząd rektora gdańskiego seminarium. W 1983 r. został mianowany biskupem pomocniczym diecezji gdańskiej , a po śmierci biskupa Lecha Kaczmarka w 1984 r. został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji gdańskiej. W 1992 r. w związku z utworzeniem metropolii gdańskiej został wyniesiony do godności arcybiskupa metropolity. W latach 80. należał do katolickich hierarchów najaktywniej wspierających ruch „Solidarności”. Uczestniczył w organizowanych w mieszkaniu księdza Stanisława Bogdanowicza spotkaniach z Lechem Wałęsą oraz jego współpracownikami i doradcami . Między 1988 a 1989 brał udział w rozmowach w Magdalence , w wyniku których przygotowano obrady Okrągłego Stołu. Również w okresie III RP angażował się w działalność polityczną. Przed wyborami parlamentarnymi w 1993 r. zorganizował spotkanie liderów kilku ugrupowań prawicowych, na którym powołano Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna”. W 2005 r. zorganizował ostatnie powyborcze negocjacje koalicyjne między liderami Platformy Obywatelskiej a Prawa i Sprawiedliwości, które jednak zakończyły się niepowodzeniem. W 2008 r. papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity gdańskiego. Do końca życia angażował się w działalność społeczną, zasiadał w różnych oficjalnych gremiach doradczych. Był ważnym głosem różnych debat publicznych. Cechowała Go duża wrażliwość społeczna Do końca życia wiernie uczestniczył w corocznych spotkaniach z bezdomnymi podczas Wigilii organizowanej przez ojców dominikanów w Gdańsku. Był kawalerem orderu Orła Białego.

Izabella Greczanik-Filipp (1939–2007)

Dziennikarka. W latach 60. była rzecznikiem prasowym Stoczni Gdańskiej im. Lenina, w latach 1964–1981 – redaktorką „Głosu Wybrzeża”. W stanie wojennym, podczas weryfikacji dziennikarzy, została pozbawiona prawa wykonywania zawodu. W latach 80. wspólnie z mężem, Piotrem Filippem, redagowała podziemne pismo „Nasz Czas”. Od połowy roku 1982, wraz z grupą dziennikarzy pozbawionych pracy, wydawała gazetkę ścienną „Skarbczyk” wywieszaną w kruchcie kościoła Św. Mikołaja w Gdańsku. W 1989 współtworzyła „Tygodnik Wyborczy”, przekształcony potem w „Tygodnik Gdański”. Od 1992 do przejścia na emeryturę w roku 1994 kierowała gdyńskim oddziałem „Dziennika Bałtyckiego”. Była autorką monografii gdańskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego i drugiego tomu Wspomnień z odbudowy Głównego Miasta. Wspólnie ze zmarłą rok temu red. Wiesławą Kwiatkowską napisała książkę Są wśród nas o Grudniu ’70 i gdyńskich pomnikach. Odznaczona pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

Maciej Grzywaczewski (1954–)

Producent filmowy. W latach 1971–1972 r., jako uczeń III LO w Gdańsku, brał udział w spotkaniach samokształceniowych organizowanych przez o. Ludwika Wiśniewskiego, był członkiem kierownictwa tajnej organizacji Nurt Niepodległościowy. W latach 1977–1980 uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) oraz Ruchu Młodej Polski (RMP). W tym samym okresie publikował w niezależnym piśmie „Bratniak”. Jeden z założycieli Wydawnictwa im. Konstytucji 3 Maja (1979). W sierpniu roku 1980 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i wraz z Arkadiuszem Rybickim spisał na tablicy 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) (w 2003 roku tablica została przez UNESCO wpisana na listę światowego dziedzictwa dokumentacyjnego „Pamięć Świata”). Od 1 września 1980 należał do „Solidarności”, pracownik Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego (MKZ) Gdańsk, szef Biura Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. W 1981 roku współorganizował I Krajowy Zjazd Delegatów (KZD) NSZZ „Solidarność”. Po 13 grudnia przez kilka miesięcy ukrywał się. W latach 1984–1988 ze względu na chorobę synka wyjechał z żoną (Bożeną Rybicką) na leczenie do Francji. Po powrocie do kraju pracował jako producent filmów dokumentalnych i programów TVP. W 1990 roku został jednym z założycieli Video Studio Gdańsk. W 2009 r. odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2009 r.).

Andrzej Gwiazda (1935–)

Inżynier elektronik. Brał udział w wydarzeniach marcowych 1968 r. i grudniowych 1970 r. W 1973 podjął pracę w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki „Elmor”. W 1976 roku, wspólnie z żoną – Joanną Duda-Gwiazdą – napisał list do Sejmu PRL, zawierający wyrazy poparcia dla postulatów głoszonych przez Komitet Obrony Robotników (KOR), do którego przystąpili i podjęli stałą współpracę w ramach Biura Interwencji KOR (1977). Wkrótce oboje otrzymali zakaz opuszczania granic PRL, zaczęli też być inwigilowani przez Służbę Bezpieczeństwa. Andrzej Gwiazda otrzymał jako figurant kryptonim „Brodacz”, używany przez Służby Bezpieczeństwa (SB) do końca istnienia PRL. W 1978 roku Był jednym z założycieli Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. Podczas strajku w sierpniu 1980 był członkiem Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Stoczni Gdańskiej im. Lenina i współautorem listy 21 postulatów strajkowych. Uczestniczył w negocjacjach ze stroną rządową w sprawie trzech postulatów: zniesienia cenzury, zalegalizowania niezależnych związków zawodowych oraz uwolnienia więźniów politycznych. We wrześniu roku 1980 wiceprzewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego (MKZ) NSZZ „Solidarność” Gdańsk. W latach 1980–1981 pełnił funkcję Wiceprzewodniczącego Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. 13 grudnia 1981 roku został internowany w Strzebielinku, potem w Białołęce. Oskarżonego o „próbę obalenia ustroju siłą” zatrzymano i osadzono w areszcie w Warszawie. Na mocy amnestii z lipca 1984 roku wyszedł na wolność i nadal prowadził działalność opozycyjną. W latach 1986–1989 należał do liderów Grupy Roboczej Komisji Krajowej „Solidarności”, która sprzeciwiała się rozmowom z władzami PRL prowadzonymi pod przewodnictwem Lecha Wałęsy. Nie brał udziału w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego ani w obradach Okrągłego Stołu. Należy do głównych oponentów Lecha Wałęsy.

Aleksander Hall (1953-)

Historyk, publicysta. W latach 1969–1971, jako uczeń I LO w Gdańsku, wraz z innymi kolegami (m.in. z Grzegorzem Grzelakiem, Arkadiuszem Rybickim, Dariuszem Kobzdejem, Piotrem Dykiem) stworzyli nieformalną grupę, która zajmowała się kolportażem opozycyjnych ulotek, niszczeniem sławiących PZPR plakatów propagandowych. W latach 1971–1972 brał udział w spotkaniach samokształceniowych pod opieką o. Ludwika Wiśniewskiego. Od roku 1977 uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), działacz Studenckiego Komitetu Solidarności (SKS) Wyższych Uczelni Trójmiasta, członek redakcji: „Bratniaka”, „Polityki Polskiej” oraz „Przeglądu Katolickiego”. W 1979 roku współzałożył i był nieformalnym przywódcą Ruchu Młodej Polski, organizatorem Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. Przystąpił do gdańskiego Klubu Myśli Politycznej im. Konstytucji 3 Maja oraz Klubu Myśli Politycznej „Dziekania”. W sierpniu roku 1980 brał udział w strajku Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a w grudniu 1980 współorganizował ogólnopolski Komitet Obrony Więzionych za Przekonania przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej „Solidarność”. W stanie wojennym ukrywał się do 1984 roku, tj. do ogłoszenia amnestii. W latach 1982–1989 był redaktorem podziemnego pisma „Polityka Polska”. Od roku 1985 należał do Klubu Myśli Politycznej Dziekania, a w latach 1984–1989 redagował „Przegląd Katolicki” i współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym”. W latach 1986–1989 Znalazł się w składzie Społecznej Rady Prymasowskiej, a od grudnia 1988 do 1990 roku był także członkiem Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym „Solidarności” Lechu Wałęsie. W 1989 uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w zespole ds. reform politycznych. W latach 1989–1991 mianowany ministrem ds. kontaktów z partiami politycznymi w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Obecnie pracuje jako wykładowca. Jest też publicystą i autorem wielu książek o tematyce historycznej i politycznej.

Henryk Jankowski (1936–2010)

Kapłan. W roku 1964 przyjął święcenia. Jako gdański kapłan sprawował kolejno funkcje: wikariusza parafii Świętego Ducha, wikariusza, a następnie proboszcza parafii św. Barbary, proboszcza parafii św. Brygidy (1970–2004). Był faktycznym organizatorem i orędownikiem odbudowy tego kościoła z ruin (zniszczyła go w 1945 roku Armia Czerwona). W piątą rocznicę masakry robotników na Wybrzeżu jako jedyny w diecezji gdańskiej odprawił mszę w intencji ofiar Grudnia 1970, dając początek do dziś celebrowanej tradycji mszy świętej w tej intencji. W czasie strajków sierpniowych roku 1980 odprawiał mszę dla strajkujących w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W 1981 został kapelanem „Solidarności” na mocy dekretu prymasa Polski, kardynała Stefana Wyszyńskiego. Będąc blisko „Solidarności”, podejmował się pośredniczenia pomiędzy przedstawicielami władz związku, a oficjalnymi władzami państwa i Kościoła. Po wprowadzeniu stanu wojennego był rzecznikiem zachowania spokoju i zaniechania strajków, tak by nie powiększać bilansu ofiar wojny gen. Jaruzelskiego z narodem. Pacyfistyczna postawa nie przeszkadzała mu w organizowaniu pomocy dla represjonowanych i ich rodzin. Na przestrzeni lat 1982–1988 kościół i parafia św. Brygidy stały się centralnymi miejscami zgromadzeń zwolenników „Solidarności”. W 1988 roku udostępnił pomieszczenia przykościelne na siedzibę KKW „S”, skąd koordynowano przebieg strajków w całej Polsce, i gościł na terenie plebanii liderów opozycyjnych z całej Polski. Za swoją działalność został wyróżniony m.in tytułem Honorowego Obywatela Miasta Gdańska i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Henryk Jagielski (1932–)

Elektryk. Pracę w Stoczni Gdańskiej podjął w roku 1950, gdzie był zatrudniony do 1981. W grudniu 1970 roku współorganizował strajk w stoczni i jako członek Komitetu Strajkowego uczestniczył w demonstracjach. Później, na zebraniach oficjalnie działających w stoczni związków zawodowych, domagał się ukarania winnych ostrzelania robotników. Za swoją działalność i wyrażane poglądy był inwigilowany przez Służby Bezpieczeństwa (SB) i szykanowany w pracy. Wpisany na listę pracowników przeznaczonych do zwolnienia. W czerwcu 1976 roku uczestniczył w strajku Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a w latach 1978–1980 współpracował z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża, kolportując niezależne pisma organizacji (na przykład „Robotnika”, „Robotnika Wybrzeża” i ulotek). W sierpniu roku 1980 współorganizował strajk w gdańskiej stoczni, potem wszedł w skład Komitetu Strajkowego, a we wrześniu 1980 został wybrany wiceprzewodniczącym i członkiem Prezydium Komisji Zakładowej w swoim zakładzie pracy. 13 grudnia 1981 z delegacją stoczniowej „S” przebywał w RFN. W latach 1981–1983, przebywając w Niemczech, wspierał w różnorodny sposób działalność podziemną „Solidarności” (poprzez dostarczanie do Polski powielaczy, matryc, farb, nadajników radiowych, kaset audio) oraz organizował pomoc dla osób represjonowanych i ich rodzin w Polsce. W roku 1983 rozpoczął pracę w zakładach Mercedesa w Bremie, gdzie pracował do przejścia w 1993 na emeryturę. Mieszka w Niemczech i w Polsce. W 2008 r. został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Roman Jankowski (1956–)

Prawnik. W sierpniu roku 1980 współorganizował strajk w Stoczni Remontowej Nauta w Gdyni; przewodniczący, następnie członek Komitetu Strajkowego; od września 1980 w „Solidarności” jako członek Komisji Zakładowej. Współtwórca Solidarności Walczącej Gdańsk w latach 1982–1989. Drukarz i kolporter wielu podziemnych wydawnictw, np.: publikacji Solidarności Walczącej (SW), Solidarności Regionu Gdańskiego, Tygodnika Mazowsze, ulotek, pism Federacji Młodzieży Walczącej (FMW) Regionów Gdańsk i Pomorze Wschodnie, znaczków podziemnej poczty, książek, współorganizator Radia „Solidarność”. Także w latach 1981–1983 współpracował z Tajną Komisją Zakładową Stoczni Nauta, uczestnik akcji zbierania składek na rzecz internowanych. Za swoją działalność poszukiwany przez Milicję Obywatelską (MO) i Służby Bezpieczeństwa (SB).

Hilary Jastak (1914–2000)

Kapłan. Członek organizacji konspiracyjnej Krzyż i Miecz, kapelan AK i nauczyciel na „tajnych kompletach” dla młodzieży. W 1945 roku po powrocie na Kaszuby administrator parafii w Pogódkach, następnie wikariusz parafii NMP w Toruniu, w latach 1946–1950 dyrektor okręgu Caritas w Gdyni; opiekun Duszpasterstwa Akademickiego przy Wyższej Szkole Handlu Morskiego. 15 lutego roku 1950, w czasie likwidacji Caritasu przez władze, został aresztowany za „rozpowszechnianie fałszywych informacji”, zwolniony 19 kwietnia po podpisaniu porozumienia państwo-Kościół. W okresie 1949–1984 proboszcz parafii NSPJ w Gdyni (w czasie 1956–1966 czuwał nad budową nowego kościoła). Od 19 grudnia 1970 roku i w następne rocznice Grudnia ’70 odprawiał msze w intencji zabitych na ulicach Gdyni, opiekował się rodzinami ofiar i gromadził informacje na temat Grudnia ’70. W liście do Prymasa relacjonował wydarzenia i nastroje wśród robotników. Od końca lat 70. wspierał działaczy opozycyjnych, w 1978 roku zatrudnił w parafii pozostającego bez pracy Arkadiusza Rybickiego. 17 sierpnia 1980, nie czekając na zgodę władz, odprawił mszę polową podczas strajku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni i w Porcie Gdyńskim. Po 13 grudnia 1981 udzielał pomocy represjonowanym i ukrywającym się działaczom podziemia; pomimo wielokrotnych starań nie uzyskał prawa wstępu na teren Ośrodka Odosobnienia w Strzebielinku. W roku 1984 przeszedł na emeryturę. W 1991 roku założył Fundację Pomocy Stypendialnej dla młodzieży z Pomorza. Honorowy Obywatel Gdyni (1991) i Kościerzyny (1999), honorowy członek Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego; awansowany do st. komandora podporucznika Marynarki Wojennej, kapelan Światowego Związku Żołnierzy AK, honorowy członek Społecznego Komitetu Budowy Pomników Ofiar Grudnia ’70 i Kapelan Honorowy „S” Stoczni Gdynia SA. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1995 r.).

Lech Kaczyński (1949–2010)

Prawnik. Działalność opozycyjną rozpoczął, prowadząc zbiórkę funduszy dla rhttps://pomorska.tekaedukacyjna.pl/wp-admin/admin.php?page=orphan.phpobotników Ursusa i Radomia represjonowanych po wydarzeniach Czerwca 1976 r. Od 1977 zaangażował się kolejno w prace Biura Interwencyjnego Komitetu Obrony Robotników, (następnie KSS KOR), współredakcja i kolportaż pism „Robotnik Wybrzeża” i „Biuletyn Informacyjny”. Jednocześnie czynnie działał w Wolnych Związkach Zawodowych (WZZ) Wybrzeża, prowadząc dla robotników szkolenia i wykłady z prawa pracy i historii. W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina jako doradca Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego i był współautorem tekstu Porozumienia Gdańskiego. Od września 1980 był zaangażowany w działalność struktur NSZZ „Solidarność”. 13 grudnia roku 1981 został internowany i osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku. Po zwolnieniu swoją wiedzą prawniczą wspomagał działaczy opozycji oraz więźniów politycznych. Pełnił rolę eksperta w majowych i sierpniowych strajkach 1988 roku w Stoczni Gdańskiej. Podczas Obrad Okrągłego Stołu zasiadał w zespole ds. pluralizmu związkowego. W wyborach 4 czerwca zyskał mandat senatora RP (do 1991 roku). Kontynuował działalność związkową jako wiceprzewodniczący NSZZ „Solidarność”. Po roku 1989 pełnił różne funkcje publiczne. Był ministrem sprawiedliwości, Prezesem Najwyższej Izby Kontroli, posłem, prezydentem Warszawy. Był autorem licznych publikacji naukowych z zakresu prawa pracy. W 2005 roku odznaczony został Orderem Orła Białego, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2007 – gruzińskim Orderem Świętego Jerzego, ukraińskim Orderem Jarosława Mądrego I stopnia, a także najwyższymi odznaczeniami Słowacji i Czech. Zginął 10 kwietnia w katastrofie lotniczej w Smoleńsku w drodze na uroczystości upamiętniające Zbrodnię Katyńską. Pochowany został razem z małżonką Marią na Wawelu w Krakowie.

Jan Karandziej (1955-)

Hutnik szkła. W latach 1979-1981 jako uczeń kursów wieczorowych w V LO w Gdańsku nie otrzymał zgody na kontynuowanie nauki. Od drugiej połowy 1979 r. zaangażował się w działalność WZZ Wybrzeża, od 1980 r. był członkiem Komitetu Założycielskiego WZZ Wybrzeża. W 1980 r. został zwolniony z pracy za udział w strajku oraz działalność związkową. W tym samym roku przed wyborami do Sejmu PRL, uczestniczył w akcji ulotkowej pod kościołami Gdańska i Słupska, nawołującej do bojkotu wyborów, plakatowej przeciw inwazji sowieckiej na Afganistan, malowania haseł na murach. W kościele św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej był uczestnikiem głodówki solidarnościowej z głodującymi w więzieniu Mirosławem Chojeckim i Dariuszem Kobzdejem oraz w proteście przeciwko przetrzymywaniu w więzieniach działaczy opozycji. Zaangażował się w kolportaż pism niezależnych „Bratniak”, „Robotnik”, także książek, ulotek ROPCiO i KPN. Po zwolnieniu 7 sierpnia 1980 r. Anny Walentynowicz z pracy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, współtworzył list do stoczniowców w jej obronie. Był wielokrotnie poddawany rewizjom i zatrzymywany na 48 godzin. Uczestniczył w strajku na terenie Stoczni Gdańskiej. Po wyjściu z internowania w 1982 r. nie znalazł zatrudnienia. Emigrował w 1983 r. Na emigracji w USA był współwydawcą biuletynu polityczno-informacyjnego „Wiadomości”. W 1989 r. powrócił do Polski.

Dariusz Kobzdej (1954–1995)

Lekarz. W latach 1969–1971, jako uczeń I LO w Gdańsku, wraz z innymi kolegami (m.in. z Grzegorzem Grzelakiem, Arkadiuszem Rybickim, Aleksandrem Hallem, Piotrem Dykiem), stworzył nieformalną grupę, która zajmowała się kolportażem opozycyjnych ulotek, niszczeniem plakatów propagandowych sławiących PZPR.. Był współzałożycielem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. W latach 1977–1980 występował publicznie podczas niezależnych manifestacji w rocznice: 3 Maja, 11 Listopada i masakry robotników na Wybrzeżu Grudnia ’70. W roku 1979 pomagał założyć Ruchu Młodej Polski (RMP). Wielokrotnie zatrzymywany przez MO i SB, przesłuchiwany, poddawany rewizjom. Po studiach, ze względu na działalność opozycyjną, nie znalazł zatrudnienia w Trójmieście i pracę zawodową mógł podjąć dopiero w odległym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Wejherowie. Współpracował z Gdańskim Studenckim Komitetem Solidarności (SKS). Po manifestacji 3 Maja roku 1980 został skazany na trzy miesiące aresztu. Podczas odbywania „kary” podjął głodówkę protestacyjną. Od 1981 przewodniczył najpierw gdańskiemu, a następnie ogólnopolskiemu Komitetowi Obrony Więzionych za Przekonania. Dopiero po powstaniu „Solidarności” mógł podjąć pracę w Akademii Medycznej w Gdańsku, skąd zresztą został zwolniony w stanie wojennym za swoja postawę i działalność opozycyjną. Za pierwszej Solidarności zdążył jeszcze założyć (1981) Klub Myśli Politycznej im. Konstytucji 3 Maja. W stanie wojennym ukrywał się do końca roku 1982. W 1987 założył Gdański Klub Polityczny im. Lecha Bądkowskiego. Po 1989 prowadził działalność charytatywną. Wyjeżdżał z pomocą medyczną na Ukrainę i do Indii. Pośmiertnie został odznaczony przez Prezydenta Lecha Wałęsę, krzyżem oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Henryka Krzywonos (1935–)

Tramwajarka. W latach 1973–1978 obsługiwała tramwaje w oddziale Komunikacji Miejskiej Tramwajowej w Gdańsku Nowym Porcie. Od roku 1978 do 1979 pracowała jako operatorka urządzeń dźwigowych w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a pod koniec 1979 ponownie w charakterze motorniczej w WPK OKMT w Gdańsku Nowym Porcie. W sierpniu 1980 roku była uczestniczką strajku komunikacji na Wybrzeżu. 15 sierpnia tegoż roku, w pobliżu Opery Bałtyckiej, zatrzymała prowadzony przez siebie tramwaj. Zdarzenie to bywa określane jako początek strajku gdańskiej komunikacji publicznej w czasie wydarzeń sierpniowych. Według niektórych świadków zdarzeń już w godzinach rannych na swoje trasy nie wyjechała część kierowców autobusów, zatem Henryka Krzywonos przyłączyła się do trwającego już strajku. Była członkiem Prezydium MKS w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i sygnatariuszką Porozumień Sierpniowych. W stanie wojennym angażowała się w pomoc internowanym oraz w kolportaż podziemnych wydawnictw. Pozbawiona możliwości zatrudnienia, dzięki wsparciu m.in. ks. Henryka Jankowskiego, wyjechała na Mazury, potem do Szczecina. Od roku 1989 prowadziła wraz z mężem rodzinę zastępczą, a od 1994 rodzinny dom dziecka.

Ewa Kubasiewicz (1940–)

Polonistka, bibliotekarka. W 1980 roku współpracowała z Wolnymi Związkami Zawodowymi (WZZ) i uczestniczyła w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Jako członkini „Solidarności” była inicjatorką i współzałożycielką Tymczasowego Komitetu Założycielskiego, wiceprzewodniczącą Komisji Zakładowej w Wyższej Szkole Morskiej w Gdańsku, odpowiedzialna za prasę i wydawnictwa. Podczas I Zjazdu NSZZ Solidarność związała się jako delegatka z opozycyjną wobec Lecha Wałęsy grupą skupioną wokół Andrzeja Gwiazdy. W listopadzie roku 1981, w proteście przeciw metodom kierowania Związkiem przez Lecha Wałęsę, odeszła z ZR. Aresztowana 20 grudnia 1981 za współautorstwo (z Jerzym Kowalczykiem) ulotki nawołującej społeczeństwo do oporu wobec stanu wojennego, którą autorzy podpisali imieniem i nazwiskiem. Skazana na początku 1982 wyrokiem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni na 10 lat więzienia i 5 lat pozbawienia praw publicznych (najwyższy wyrok w skali całej Polski), została osadzona w Zakładzie Karnym w Gdańsku, następnie w Bydgoszczy-Fordonie i Grudziądzu. Wypuszczona w lipcu 1983 roku na mocy ogłoszonej wówczas amnestii. Zaraz potem dołączyła do Solidarności Walczącej, zredagowała pierwszy numer „Solidarności Walczącej” Oddziału Trójmiasto. Od 1988 przebywa na emigracji we Francji, pracując w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Współpracuje ze stowarzyszeniami działającymi na rzecz polskich dzieci: Lumière des Enfants oraz Les Enfants de la Baltique à Quimper.

Wiesława Kwiatkowska (1936–2006)

Polonistka, dziennikarka. Od jesieni roku 1980 była pracownicą Sekcji Historycznej Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego „Solidarność” w Gdańsku, następnie Zarządu Regionu. Zajmowała się tematyką Grudnia ’70 w Gdyni. W stanie wojennym została aresztowana i skazana przez gdyński Sąd Marynarki Wojennej na pięć lat więzienia i trzy lata pozbawienia praw publicznych. Była osadzona kolejno w zakładach karnych w: Fordonie, Grudziądzu i Krzywańcu. Zwolniona została wiosną 1983 roku. Po wyjściu kontynuowała, we współpracy z ks. Hilarym Jastakiem z Gdyni, prace dokumentacyjne dotyczące Grudnia ‘70. W 1986 w podziemiu zostało wydane opracowanie jej autorstwa, zatytułowane Grudzień 1970 w Gdyni. Od 1990 pracowała jako dziennikarka „Tygodnika Gdańskiego”, następnie „Dziennika Bałtyckiego”.

Henryk Lenarciak (1933–2006)

Ślusarz. W grudniu roku 1970 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i był członkiem Komitetu Strajkowego. W 1971 obecny podczas spotkania stoczniowców z Edwardem Gierkiem, na którym postulował: budowę kościoła w Gdańsku Przymorzu (tzw. „okrąglaka”), cofnięcie podwyżek cen i respektowanie praw ludzi pracy. W tym samym roku domagał się upamiętnienia poległych w grudniu 1970 pomnikiem przy bramie nr 2 SG. Pod koniec lat 70. uczestniczył w spotkaniach organizowanych przez Ruch Obrony Praw człowieka i Obywatela (ROPCiO) i Wolne związki Zawodowe (WZZ) Wybrzeża. W sierpniu 1980 był odpowiedzialny za finanse podczas strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od września tegoż roku, jako członek NSZZ „Solidarność” i przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców, doprowadził do jego odsłonięcia w dziesiątą rocznicę grudniowej masakry. W roku 1982 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej przeciwko delegalizacji „Solidarności”, aresztowany, przetrzymywany w areszcie śledczym w Gdańsku, następnie w Potulicach, skąd zwolniono go po 2 miesiącach. W 1988 brał udział strajku majowym i sierpniowym 1988 r. w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od 1989, skierowany na wcześniejszą emeryturę, dorabiał jako portier w spółdzielni inwalidów. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1981), pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).

Bogdan Lis (1952–)

Robotnik. W latach 1874–1981 był pracownikiem Zakładów Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki „Elmor” w Gdańsku. W roku 1974 wstąpił do Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej (ZSMP), a w 1975 do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1978 zaangażował się w działalność opozycyjną, wstępując do Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża, które współorganizował z Andrzejem Gwiazdą w swoim macierzystym zakładzie pracy. W sierpniu 1980, jako uczestnik strajku, został wybrany na wiceprzewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Był współautorem 21 postulatów robotniczych oraz sygnatariuszem Porozumień Sierpniowych. W okresie 1980–1989 pełnił w jej strukturach różne funkcje o charakterze regionalnym i ogólnopolskim, a także w strukturach podziemnych po zdelegalizowaniu związku. Po ogłoszeniu stanu wojennego ukrywał się skutecznie do czerwca 1984 roku, kiedy to został aresztowany. Zwolniony został na mocy amnestii w 1985. W następnych latach był szykanowany przez Służby Bezpieczeństwa (SB) i Milicję Obywatelską (MO). W sierpniu 1988, jako przedstawiciel Krajowej Komisji Wykonawczej, wziął udział w strajku w Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu-Zdroju. Był uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu. Po roku 1989 pozostawał czynnym politykiem jako: senator RP z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” (do 1991), później od 2007 poseł RP z listy Lewicy i Demokratów. W roku 2006 został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Andrzej Michałowski (1946–)

Mechanik okrętowy. Od 16 sierpnia roku 1980 uczestniczył w strajku w Zarządzie Portu Gdańsk jako członek Komitetu Strajkowego. We wrześniu był współzałożycielem „Solidarności” i przewodniczącym Komisji Wydziałowej, a rok później – wiceprzewodniczącym Sekcji Krajowej Żeglugi i Gospodarki Morskiej „S”. W dniach 13–19 grudnia 1981 roku współorganizował strajk (z Antonim Grabarczykiem, Leszkiem Świtkiem) w Porcie Gdańskim. Zwolniony z pracy, po pacyfikacji strajku ukrywał się i był poszukiwany listem gończym. Współpracował z podziemnymi organizacjami Solidarności. W 1982 współorganizował (z Antonim Bogdanowiczem, Antonim Grabarczykiem i Janem Ronkiewiczem) niezależny pochód 1 Maja i został aresztowany, a we wrześniu tego samego roku skazany wyrokiem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni na pięć lat więzienia i cztery pozbawienia praw obywatelskich. Rok później wyszedł na dwudniową przepustkę ze względu na zły stan zdrowia matki. Nie wrócił do więzienia, ponownie zaczął się ukrywać. Nazwiskami jego i Bogdana Borusewicza był podpisywane wszystkie odezwy, apele, oświadczenia i dokumenty RKK. Był twórcą i kierownikiem drukarni podziemnych na terenie Trójmiasta. W czerwcu roku 1984, przed wyborami, współorganizował (z Borusewiczem) akcję wypuszczenia pomalowanej na czerwono świni z czarnym napisem „Głosuj na nas” na ul. Długi Targ w Gdańsku. We wrześniu 1985 został ponownie aresztowany i oskarżony o działalność szpiegowską na rzecz USA. W roku 1986 zwolniono go warunkowo, mimo że odmówił złożenia podpisu pod zobowiązaniem, że nie powróci do działalności antypaństwowej. W latach 1987–1990 przebywał na emigracji w Norwegii. Tam aktywnie angażował się w działania wspierające „Solidarność” w Polsce, był wiceprzewodniczącym Solidaritet Norge-Polen. W 1990 powrócił do Polski, założyciel i właściciel firmy ochroniarskiej International Security Electronic Systems w Gdańsku. Członek Stowarzyszenia „Godność”. W 2006 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Joanna Muszkowska-Penson (1921–)

Lekarka. W latach 1940–1941 żołnierz Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Warszawie, łączniczka w Komendzie Głównej ZWZ. Aresztowana przez gestapo w 1941 roku, była więziona na Pawiaku, a od września przebywała w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. W latach 1950–1980 została zatrudniona w szpitalu Akademii Medycznej i oddelegowana do pracy w Szpitalu Wojewódzkim w Gdańsku. W sierpniu 1980 z personelem oddziału służyła pomocą medyczną strajkującym w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W latach 1980–1990 była lekarką i tłumaczem Lecha Wałęsy. Od września 1980 należała do „Solidarności”. W stanie wojennym ukrywała w swoim mieszkaniu działaczy Ruchu Młodej Polski, następnie organizowała opiekę lekarską dla ukrywających się działaczy podziemia. Od roku 1982 pracowała społecznie w punkcie charytatywnym przy parafii św. Brygidy przy rozdzielaniu lekarstw i sprzętu medycznego z Zachodu; od 1983 organizowała w hospicjum Pallotinum (prowadzonym przez ks. Eugeniusza Dutkiewicza). Kolportowała podziemne wydawnictwa. W 1984 roku, po aresztowaniu, była przetrzymywana w Areszcie Śledczym przez kilka dni. Jako lekarka wspierała strajkujących w 1988 w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i Porcie Gdańskim. W 1988 tymże roku występowała w charakterze tłumacza podczas spotkań Margaret Thatcher i François Mitteranda z Lechem Wałęsą w Gdańsku. Od 2006 pracuje w biurze L. Wałęsy, w tym samym czasie została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Czesław Nowak (1938–)

Pracownik Portu Gdańsk. Był uczestnikiem strajku w grudniu roku 1970. W 1975 odmówił podpisania listu z poparciem zmian w Konstytucji PRL, jaki załoga Portu wystosowała do Przewodniczącego Rady Państwa. W sierpniu 1980 i grudniu 1981 roku brał udział w strajku w Porcie Gdańsk. Od września 1980 należał do Solidarności, był również współorganizatorem Komitetu Założycielskiego Solidarności. W 1980 r. był też współinicjatorem przywrócenia krzyża na mogiły żołnierzy Westerplatte. W stanie wojennym został aresztowany i skazany wyrokiem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni na 4,5 roku więzienia i 4 lata pozbawienia praw publicznych. Zwolniony został w kwietniu 1983 na mocy aktu łaski Rady Państwa, ale też stracił pracę. W latach 1982–1989 działacz Tymczasowej Komisji Zakładowej w Porcie Gdańsk, współorganizator akcji samopomocowych, kontaktów z centralami związkowymi w Norwegii i Francji, kolportażu wydawnictw podziemnych, podziemnej edycji gazety „Portowiec”. W latach 1989–1991 był posłem RP na sejm I kadencji. W roku 1990 doprowadził jako inicjator do zrealizowania w 1992 roku budowy drugiego stanowiska przeładunku ropy w Porcie Północnym, co dało podstawy do uniezależnienia Polski od dostaw ropy rurociągiem z Rosji. Po roku 1997 promował inicjatywę, polegającą na nadawaniu honorowego obywatelstwa Miasta Gdańska osobom wybitnie zasłużonym dla idei niepodległej Polski, w tym: płk. Ryszardowie Kuklińskiemu, prezydentowi Ronaldowi Reaganowi, Margaret Thatcher, Janowi Nowak-Jeziorańskiemu, ks. Stanisławowi Bogdanowiczowi. W 1994 roku został prezesem „gdańskiego Stowarzyszenia „Godność”.

Ewa Ossowska

Od lat mieszka w Szwecji. Uczestniczyła w strajku w Stoczni Gdańskiej im Lenina. Odegrała ważną rolę w trzecim dniu strajku, kiedy doszło do załamania protestów. Po zakończeniu negocjacji z dyrektorem Stoczni Klemensem Gniechem i podpisaniu porozumienia dotyczącego spraw Stoczni, Lech Wałęsa ogłosił zakończenie strajku. Ewa Ossowska, Anna Walentynowicz, Alina Pienkowska oraz Henryka Krzywonos zatrzymały wówczas wychodzących, przekonując ich o tym, że trzeba wesprzeć inne zakłady pracy. Od tego momentu strajk przybrał charakter strajku solidarnościowego, a w kolejnych dniach doprowadził do powstania 21 postulatów wszystkich zakładów z najważniejszym, mówiącym o powstaniu niezależnych od władzy związków zawodowych. „Osowska pracowała w kiosku Ruchu na Stogach, gdzie mieszkał Wałęsa. Razem zajmowali się kolportażem. Wałęsa zwrócił na nią uwagę, bo Osowska namiętnie słuchała radia Wolna Europa. Pomagała mu w przechowywaniu >>bibuły<<. W stoczni znalazła się szybko, zaraz po tym, jak od żony Wałęsy dowiedziała się o strajku”.

Maciej Pawlak (1955–)

Inżynier. Pod koniec lat 70. podjął współpracę z trójmiejskimi środowiskami opozycyjnymi. W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku solidarnościowym w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Robót Drogowych, gdzie był zatrudniony. We wrześniu 1980 wstąpił do powstającej „Solidarności”. Po ogłoszeniu stanu wojennego w roku 1981 przystąpił do strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, współorganizując obronę bramy nr 3. Po pacyfikacji stoczni był zatrzymany, przetrzymywany w sali BHP, następnie w Areszcie Śledczym w Starogardzie Gdańskim, skazany i szykanowany przez ówczesne władze. Od stycznia 1982 współpracował z Marianem Terleckim, od którego blisko pół roku później przejął obsługę Radia „Solidarność”. Jego działalność polegała na nagrywaniu i nadawaniu audycji, kopiowaniu kaset, rozdzielaniu nadajników. W maju i sierpniu 1988 roku podczas strajków w Stoczni Gdańskiej przygotowywał codzienne audycje. Ostatnią nagrał w marcu 1989 podczas rozmów Okrągłego Stołu. W 2009 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Alina Pieńkowska-Borusewicz (1952–2002)

Pielęgniarka. Od 1974 roku zatrudniona w Przemysłowym Zakładzie Opieki Zdrowotnej przy Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W latach 1978–1980 r. była członkinią Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża i pracowała w redakcji niezależnego pisma „Robotnik Wybrzeża”. Zajmowała się kolportażem ulotek i niezależnej prasy, współorganizowała spotkania kółek samokształceniowych. Była członkinią Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) oraz Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego (MKZ) NSZZ „Solidarność” Gdańsk. Współredagowała 21 postulatów, była autorką postulatu 16., dotyczącego służby zdrowia. W latach 1980–1981 występowała jako przewodnicząca Krajowej Sekcji Służby Zdrowia NSZZ „Solidarność”. 13 grudnia 1981 została internowana w Ośrodku w Strzebielinku, następnie przebywała w Aresztach Śledczych w Gdańsku, Bydgoszczy-Fordonie i Gołdapi. W 1986 współorganizowała Fundację Społeczną „Solidarność”. Od grudnia tegoż roku występowała w składzie Komisji Interwencji i Praworządności „Solidarność”, którą kierowali Zofia i Zbigniew Romaszewscy. W latach 1991–1993 pełniła mandat senatorki RP.

Maciej Płażyński (1958–2010)

Prawnik. Był współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS) i jego pierwszym przewodniczącym na Uniwersytecie Gdańskim. W listopadzie 1981 roku kierował na wspomnianej uczelni strajkiem okupacyjnym, który był aktem solidarności z protestującymi studentami Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu. Po ogłoszeniu stanu wojennego, w dniach 13–15 grudnia roku 1981 przewodniczył Komitetowi Strajkowemu na Uniwersytecie. W stanie wojennym był zaangażowany w druk i kolportaż podziemnych wydawnictw. W 1983 założył i kierował, jako prezes, Spółdzielnią Pracy „Świetlik” (działającą w latach 1983–1990), która zatrudniała wielu działaczy podziemia i pod pretekstem oficjalnej działalności organizowała pomoc dla represjonowanych. W latach 1990–2010 sprawował kolejno funkcje i urzędy: wojewody gdańskiego, posła na Sejm RP, Marszałka Sejmu, Senatora RP i wicemarszałka Senatu. Od roku 2008 był także prezesem Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Zginął 10 kwietnia 2010 w katastrofie lotniczej, towarzysząc Prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu w podróży do Katynia. W 2010 odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Ludwik Prądzyński (1956–)

Spawacz i monter kadłubów. Od 1975 roku pracował w Stoczni Gdańskiej im. Lenina; uczestniczył również w strajku, który wybuchł tam w czerwcu 1976. W latach 1979–1980 był współpracownikiem Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża, kolportował ulotki i niezależną prasę związkową na terenie stoczni. 14 sierpnia 1980 wraz z Bogdanem Borusewiczem, Jerzym Borowczakiem i Bogdanem Felskim współorganizował strajk w Stoczni Gdańskiej i został członkiem zakładowego Komitetu Strajkowego. Od września jako członek Komitetu Założycielskiego Solidarności, a następnie Komisji Zakładowej, był wiceprzewodniczącym Komisji Wydziałowej na wydziale PK-3. Internowany w stanie wojennym. Po zwolnieniu pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Od roku 1993 ponownie zatrudniony w Stoczni Gdańskiej, w której pracuje do dnia dzisiejszego. W 2006 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Bożena Rybicka-Grzywaczewska (1957–)

Technolog żywienia. W latach 1977–1980 należała do Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), współpracowała z niezależnym Wydawnictwem im. Konstytucji 3 Maja (zajmowała się przepisywaniem oraz korektą tekstów), współorganizowała manifestacje 3 Maja, 11 Listopada oraz uroczystości związane z rocznicami Grudnia ’70 w Gdańsku. W 1978 roku organizowała modlitwy w bazylice Mariackiej w intencji uwięzionego działacza Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża – Błażeja Wyszkowskiego, a w 1980 – Tadeusza Szczudłowskiego i Dariusza Kobzdeja. Była współzałożycielką Ruchu Młodej Polski (RMP). W sierpniu 1980 uczestniczyła w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a od jesieni 1980 pracowała jako sekretarka Lecha Wałęsy w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim (MKZ) Gdańsk. W stanie wojennym początkowo ukrywała się, w latach 1982–1984, już po ujawnieniu, prowadziła nieoficjalny sekretariat Wałęsy. W roku 1984 wyjechała do Francji na leczenie z chorym dzieckiem. Przedstawicielka Wałęsy w rozmowach z wydawcami francuskimi, współpracowała z pismem „Kontakt” w Paryżu i z Biurem Koordynacyjnym „S” w Brukseli. W 1985 odegrała istotną rolę w założeniu Funduszu SOS Pomoc Chorym w Polsce (sprowadzenie chorych z kraju na leczenie, wyposażenie polskich szpitali). W 1988 powróciła do Polski. Współzakładała Stowarzyszenia: Pomocy Osobom Autystycznym oraz Wspólny Dom (wsparcie Domu dla Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Starogardzie Gdańskim). Od roku 1992 kieruje Gdańską Fundacją Dobroczynności, wspierając domy opieki domów opieki nad osobami starszymi, dzieci z rodzin zaniedbanych.

Arkadiusz Rybicki (1953–2010)

Historyk. Uczestnik Duszpasterstwa Akademickiego, w latach 1977–1979 r. uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, od roku 1978 redaktor „Bratniaka”, współzałożyciel Ruchu Młodej Polski. W 1980, wraz z Maciejem Grzywaczewskim, spisywał na tablicach 21 postulatów strajkowych oraz uczestniczył w ich zawieszeniu na bramie nr 2 Stoczni. W tym samym roku przystąpił do NSZZ „Solidarność”, był szefem Biura Informacji Prasowej (BIP) NSZZ „Solidarność”. Został internowany 13 grudnia 1981. W latach 1983–1988 był sekretarzem Lecha Wałęsy, redaktorem „Gwiazdy Morza” i „Przeglądu Katolickiego”. W latach 1999–2001 objął funkcję wiceministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Potem był posłem na Sejm RP. Zginął w katastrofie lotniczej 10 kwietnia 2010, towarzysząc Prezydentowi RP, Lechowi Kaczyńskiemu w podróży do Katynia.

Jan Rzepczyński (1952–)

Inżynier. Od roku 1978 zaangażowany w działalność niezależnych struktur wydawniczych (we współpracy ze Sławomirem Sobolem). Od 1979 w wydawnictwie „Młoda Polska”, drukarz „Bratniaka”, „Opinii”, „Drogi”, „Ucznia Polskiego”, „Robotnika Wybrzeża”, broszur i ulotek związanych tematycznie z manifestacjami w rocznice Grudnia ’70 i 11 Listopada. Od 1982 współpracował z podziemnymi strukturami wydawniczymi „Solidarności”, jako drukarz, składacz i kolporter podziemnych pism „Solidarności” Regionu Gdańskiego oraz „Podziemnej Gazety Politechniki Gdańskiej” (we współpracy z Andrzejem Brzozowskim z Oficyny u Majstra). W 2009 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jan Samsonowicz (1944–1983)

Polonista. W latach 1971–1980, jako uczestnik dominikańskiego Duszpasterstwa Akademickiego przy kościele św. Mikołaja w Gdańsku, organizował spotkania i dyskusje polityczne w swoim mieszkaniu (z udziałem literatów, polityków, działaczy opozycyjnych: Aleksandra Halla, Wiesława Mariana Chrzanowskiego, Leszka Moczulskiego, Bogdana Borusewicza, Andrzeja Gwiazdy, Lecha Wałęsy). Od roku 1977 był współpracownikiem Ruchu obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Od 1978 udzielał się w pracach Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. Współorganizował niezależne obchody świąt 3 Maja, 11 Listopada, oraz kolejne rocznice Grudnia ’70. Tworzył teksty ulotek i uczestniczył w ich kolportażu. Współzałożyciel i działacz Ruchu Młodej Polski (RMP) – na przestrzeni 1979 r. W sierpniu 1980 oddelegowany z ramienia Akademii Medycznej na strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina został członkiem Prezydium MKS i prowadził punkt informacyjny służby zdrowia. Po powstaniu „Solidarności” wybrany przewodniczącym Komisji Zakładowej Akademii Medycznej w Gdańsku. Internowany w stanie wojennym. Znaleziono go martwego w kwietniu 1983 roku (powieszony na płocie przy stadionie Klubu Sportowego „Stoczniowiec”). Do dzisiaj okoliczność Jego śmierci nie są znane. W 2006 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jarosław Sellin (1963-)

Historyk. W latach 1983–1989 działał w opozycyjnym Ruchu Młodej Polski. Brał udział w strajkach: studenckim w maju 1988 r. i robotniczym w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1988 r. Jako reprezentant strony solidarnościowo-opozycyjnej uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w podzespole do spraw młodzieży. W tym samym roku zatrudnił się też jako urzędnik działu szkoleń związkowych w Komisji Krajowej „Solidarności”, będąc też formalnym członkiem związku. Od początku lat 90. pracował jako dziennikarz. W latach 1990–1991 był szefem działu politycznego Tygodnika Katolickiego „Młoda Polska”. W 1991 przygotowywał programy dla polskojęzycznej telewizji w Wilnie, zaś od 1992 był zatrudniony w TVP, m.in. w redakcji Wiadomości oraz gdańskiej redakcji Panoramy. W 1993 rozpoczął pracę w Telewizji Polsat, gdzie współpracował z Wiesławem Walendziakiem. Do 1998 kierował programem „Informacje”, był szefem działu informacyjnego i publicystyki. W 1998 objął funkcję rzecznika prasowego rządu Jerzego Buzka, zaś w 1999 został wybrany przez Sejm do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W 2005 uzyskał mandat poselski z listy Prawa i Sprawiedliwości w 2005 r., 2007 r., 2011 r. i w 2015r. W październiku 2008 został przewodniczącym koła poselskiego Polska XXI, a w czerwcu 2009 przewodniczącym stowarzyszenia o tej samej nazwie, zastępując Rafała Dutkiewicza. 21 października 2009 został członkiem utworzonego tego dnia koła parlamentarnego Polska Plus, a 9 stycznia 2010 członkiem władz nowo powstałej (z przekształcenia Polski XXI) partii o tej samej nazwie. 25 września 2010 wraz z innymi członkami Polski Plus, po samorozwiązaniu tej partii, przystąpił do Prawa i Sprawiedliwości. W 2015 ponownie został sekretarzem stanu w MKiDN.

Sławomir Słoma (1946–)

Duszpasterz, kapłan. Dominikanin. W latach 1979–1985 prowadził Dominikański Ośrodek Duszpasterstwa Akademickiego w kościele św. Mikołaja w Gdańsku. W sierpniu 1980 roku przerwał wyjazd ze studentami i wrócił do Gdańska, by być obecny podczas strajku pod Bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Był inicjatorem powstania niezależnego biuletynu duszpasterskiego „Dołek”. Od roku 1980 skupiali się wokół niego artyści. W 1981, podczas strajków studenckich, niósł posługę duszpasterską w Akademii Medycznej i w Uniwersytecie Gdańskim. Po 13 grudnia 1981 odprawiał Msze za Ojczyznę. W latach 1982–1985, jako duszpasterz środowiska gdańskich artystów i dziennikarzy przy kościele święte Mikołaja, udostępniał pomieszczenia klasztorne na spotkania i seminaria dot. etyki, filozofii, wiary i sztuki. Był inicjatorem Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Wybrzeża; udostępnił Andrzejowi Drzycimskiemu i Adamowi Kinaszewskiego pomieszczenia, w których mogli skoncentrować się na pisaniu książki „Dziennik internowanego” i opracowaniu biografii (wyd. podziemne, 1985) i opracowania biografii Lecha Wałęsy Droga nadziei (Paryż 1987); wspierał powołanie przez literatów Akademickiego Kręgu Literackiego Górka i wydawanie przez dziennikarzy w kościelnej gablocie niezależnego „Skarbczyka Dominikańskiego”. W sierpniu roku 1985, na skutek działań Służby Bezpieczeństwa (SB), przeniesiony do Wrocławia, następnie do Jarosławia. W 2009 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Halina Słojewska-Kołodziej (1933–)

Aktorka, działaczka społeczna. Zadebiutowała w roku 1957, w teatrze w Białymstoku, występowała w Bydgoszczy, Olsztynie, Krakowie. Od 1970 do emerytury w 2000 pracowała w gdańskim Teatrze Wybrzeże. W sierpniu 1980 roku przewodziła grupie gdańskich aktorów występujących w czasie strajku na placu koło bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej. Aktywna działaczka NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym i latach następnych członkini komisji charytatywnej przy kościele św. Brygidy, udzielającej wsparcia najpierw rodzinom osób internowanych, potem również innym potrzebującym. Rozpracowywana i inwigilowana przez Służbę Bezpieczeństwa. W 1984 roku, wraz z mężem Marianem Kołodziejem, zrealizowała spektakl Gloria Victis poświęcony obrońcom Westerplatte we wrześniu 1939. Kierowała gdańskim oddziałem Stowarzyszenia Polskich Aktorów Teatru i Filmu (SPATiF). W 1997 odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (odmówiła przyjęcia go z rąk prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego), w 2006 odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Sławomir Soból (1952–)

Inżynier Absolwent Wydziału Budownictwa Lądowego Politechniki Gdańskiej. Od roku 1978 uczestniczył w spotkaniach samokształceniowych organizowanych przez Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), następnie związał się z Ruchem Młodej Polski (RMP). Był organizatorem zaplecza podziemnej drukarni Wydawnictwa Młoda Polska i „Bratniaka”, którą również kierował. Poza „Bratniakiem” wydawano tam „Robotnika Wybrzeża”, „Opinię” oraz ulotki ROPCiO, Konfederacji Polski Niepodległej (KPN) i RMP. Przygotowywane były tam również druki z okazji „niesłusznych” rocznic, 3 Maja, 11 Listopada czy Grudnia ’70. Od września 1980 roku wszedł w skład w „Solidarności”, członek Komisji Zakładowej w Technoprojekcie. Po ogłoszeniu stanu wojennego 1982–1989 współpracował z podziemną Regionalną Komisją Koordynacyjną, szefując kolportażowi pisma „Solidarność. Pismo Regionu Gdańskiego”. W 2006 został oznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Antoni Sokołowski (1937–)

Robotnik. W latach 1953–1976 zatrudniony w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W czerwcu roku 1976 był inicjatorem próby strajku solidarnościowego z robotnikami z Ursusa i Radomia. W lipcu tego samego roku, pomimo pism do odpowiednich organów odwoławczych, został zwolniony dyscyplinarnie z pracy. W kwietniu 1978 – wraz z Andrzejem Gwiazdą i Krzysztofem Wyszkowskim – był sygnatariuszem Deklaracji Założycielskiej Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża i członkiem ich Komitetu Założycielskiego. W maju 1978 roku, w wyniku gry operacyjnej Służby Bezpieczeństwa (SB) (ciężko chory, pod presją szykan, dotykających także rodzinę), w zamian za gratyfikację (54 tys. zł) i rekompensatę (150 tys. zł) za wcześniejsze zwolnienie z pracy, napisał oświadczenie opublikowane w oficjalnej prasie, kwestionujące jego podpis pod Deklaracją Założycielską i przynależność do WZZW.

Bronisław Sroka (1936–)

Kapłan, duszpasterz, jezuita. W roku 1953, jako uczeń IV Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku, został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa (UB) za działalność w tajnej antykomunistycznej organizacji młodzieżowej „Podziemna Kolonia” i skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Gdańsku na pięć lat więzienia. W 1970 aresztowany ponownie za członkostwo w tajnej organizacji „Ruch”. W 1975 przejął w Gdańsku opiekę nad grupą młodzieży, skupioną wokół jej lidera – Aleksandra Halla, oraz nad powołanym do życia Ruchem Młodej Polski (RMP). Przyczynił się do powstania i rozwoju RMP – grupy samokształceniowej, ideowo zbliżonej do Narodowej Demokracji. Podczas świąt narodowych głosił patriotyczne kazania. W 1976 roku uczestniczył w protestach przeciw zmianom w Konstytucji PRL, był sygnatariuszem listu środowisk opozycyjnych Gdańska i Lublina do marszałka Sejmu PRL. Od 1977 brał udział w spotkaniach Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Publikował w niezależnych pismach: „Bratniaku”, „Opinii”, „Rzeczpospolitej”. Jesienią 1977 pod naciskiem Służby Bezpieczeństwa (SB) opuścił Gdańsk. Dnia 18 grudnia 1979, na zaproszenie Dariusza Kobzdeja i Bogdana Borusewicza, odprawił mszę św. pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina w 9. rocznicę Grudnia ’70. Nabożeństwo odprawił również 14 grudnia 1981 w sali BHP Stoczni Gdańskiej im. Lenina, na prośbę strajkujących stoczniowców. Od roku 1979 publikował w pismach niezależnych: „Drodze” i „Gazecie Polskiej”, od 1980 w „Przedmurzu”. W 2007 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Leon Stobiecki (1933–)

Ślusarz. W grudniu 1970 roku był współorganizatorem i członkiem Komitetu Strajkowego, uczestnikiem demonstracji robotniczych na ulicach Gdańska. W 1971 był jednym z delegatów załogi Gdańskiej Stoczni Remontowej na spotkaniu z I sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem. W latach 1976–1982 pracował jako ślusarz okrętowy w Stoczni im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku, potem w oddziale Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Między rokiem 1978 i 1980 działał w Wolnych Związkach Zawodowych (WZZ) Wybrzeża, należał do grupy Lecha Wałęsy z gdańskiej dzielnicy Stogi. Był konstruktorem prostych drukarek, procy, wyrzutni ulotek. Drukarz, kolporter „Robotnika Wybrzeża”. Na dwa tygodnie przed strajkiem sierpniowym 1980 roku uczestniczył wraz z Wałęsą w jednej z ostatnich swoich akcji ulotkowych. Ulotki wieźli w wózku małej Magdy Wałęsówny. Rozrzucali je tak długo, aż zostali zatrzymani. W 1980 roku był delegatem do MKS w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od grudnia tegoż roku pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej „S” w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Internowany w Strzebielinku.

Tadeusz Szczepański (1960–1980)
Mechanik samochodowy. Pracował w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych Budownictwa „Elektromontaż” w Gdańsku. Był kolegą Lecha Wałęsy – pracowali w tym samym warsztacie, mieszkali na tej samej ulicy w dzielnicy Gdańsk Stogi. W 1979 roku wstąpił do Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża, był członkiem grupy Wałęsy, która kolportowała niezależną prasę i ulotki. Szczepański odegrał bardzo ważną rolę w przygotowaniach do obchodów wydarzeń Grudnia w roku 1979 – Dostarczając sprzęt nagłaśniający na uroczystość, odegrał ważną rolę w obchodach wydarzeń Grudnia w roku 1979. W rocznicę Grudnia 1979 r. jako przedstawiciel grupy WZZ złożył wieniec pod Bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej. Był prześladowany przez Służby Bezpieczeństwa (SB): grozili mu śmiercią, topili go w wannie i bili mokrymi ręcznikami. Zaginął 16 stycznia 1980 roku po zdaniu egzaminu na prawo jazdy. 17 marca tego samego roku natrafiono w Motławie na jego zmasakrowane zwłoki. Przypadkowe utonięcie, podawane przez prokuraturę jako przyczyna zgonu, uznawano za nieprawdopodobne, gdyż panował wtedy silny mróz, rzeka była pokryta grubym lodem, a statki nie kursowały. Działacze Komitetu Obrony Robotników (KOR) poinformowali o tym wydarzeniu dziennikarzy zachodnich agencji. W pogrzebie, mimo wielkiej aktywności Służby Bezpieczeństwa (SB) i milicji, wzięło udział blisko 2 tysięcy osób. W filmie Człowiek z żelaza umieszczona została scena wydobycia zwłok Tadeusza Szczepańskiego z Motławy. Okoliczności jego śmierci, jak również tożsamość jej sprawców, do dziś nie zostały ustalone

Tadeusz Szczudłowski (1933–)

Historyk, oficer marynarki wojennej i handlowej. Od roku 1977 był uczestnikiem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), organizatorem niezależnych manifestacji. Prowadził w swoim mieszkaniu punkt informacyjny, współpracował ze Studenckim Komitetem Strajkowym (SKS) uczelni Trójmiasta i Ruchem Młodej Polski (RMP). W maju 1980 został skazany na trzy miesiące aresztu za przemówienie podczas manifestacji z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. W areszcie podjął głodówkę protestacyjną. Uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w sierpniu 1980 r. Był inicjatorem wzniesienia przed bramą nr 2 drewnianego krzyża jako kamienia węgielnego pod przyszły Pomnik Poległych Stoczniowców. Do NSZZ „Solidarność” nie przystąpił. W stanie wojennym został internowany. Od roku 1983 był zaangażowany w pomoc więźniom politycznym i ich rodzinom. W maju 1988 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej, niósł krzyż na czele pochodu po zakończeniu strajku. Obecnie przebywa na emeryturze. W 2006 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Kazimierz Szołoch (1932–)

Elektryk. Pracował jako spawacz w Stoczni Remontowej w Stoczni Północnej, Stoczni Gdańskiej im. Lenina, Przedsiębiorstwie Sprzętu Technicznego Techmet w Gdańsku. W grudniu 1970 roku był jednym z przywódców strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Po strajku inwigilowany, zatrzymywany i nękany przez Służbę Bezpieczeństwa. W latach 1978–1980 należał do Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i był działaczem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża oraz współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników (KOR) i Konfederacji Polski Niepodległej (KPN), między innymi udostępniając swój dom na spotkania opozycjonistów. Kolportował prasę niezależną, w tym: Biuletynu Informacyjnego Komitetu Samoobrony Społecznej „Komitet Obrony Robotników” KSS KOR, Robotnika, Robotnika Wybrzeża, ulotek, pism i w 1978 roku przemawiał podczas obchodów rocznicy Grudnia ’70 pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej. W sierpniu 1980 brał udział w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a potem był członkiem NSZZ „Solidarność”. W roku 1985 wyemigrował do Anglii. W 2007 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Marian Terlecki (1954–2010)

Reżyser. Producent filmowy. Od roku 1972 uczestniczył w spotkaniach samokształceniowych w ramach Duszpasterstwa Akademickiego oo. Dominikanów w Gdańsku prowadzonego przez o. Ludwika Wiśniewskiego. Będąc uczniem, kolportował w swoim liceum niezależne pisma, w tym ulotki. Od września 1980 roku, jako członek NSZZ „Solidarność”, przewodniczył Komisji Zakładowej w TVP Gdańsk. W 1981 był redaktorem naczelnym Agencji Telewizyjnej w Biurze Informacji Prasowej „Solidarności” w Gdańsku, następnie współautorem (wraz z Tomaszem Wołkiem i Andrzejem Dorniakiem) leksykonu związkowego Who’s Who, What’s What in Solidarność. W tym samym roku przyczynił się do założenia gazety I Krajowego Zjazdu Delegatów, „Głos Wolny”. W stanie wojennym ukrywał się do września 1983, przygotowując jednocześnie audycje Radia „Solidarność”. Redaktor naczelny pisma Regionu Gdańskiego „Solidarność” i współautor (wraz z Antonim Pawlakiem) książki Każdy z was jest Wałęsą (Paryż 1983). Utrzymując ścisły kontakt z Tymczasową Komisją Koordynacyjną, pracował w latach 1985–1990 jako redaktor naczelny Duszpasterskiego Ośrodka Dokumentacji i Rozpowszechniania Video przy klasztorze oo. Pallotynów w Gdańsku Wrzeszczu. Był jednym ze współzałożycieli Gdańskiego Klubu Politycznego im. Lecha Bądkowskiego (1978). Wyreżyserował filmowy zapis z wizyty Jana Pawła II w Trójmieście i film dokumentalny o Stefanie Kisielewskim Kisiel. W maju roku 1988 podczas strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina kierował ekipa rejestrującą przebieg protestu. W 1991 objął stanowisko szefa Komitetu Radia i Telewizji. W 2010 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Anna Walentynowicz (1929–2010)

Suwnicowa. Od roku 1978 działaczka Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. Zwolnienie jej z pracy na sześć miesięcy przed emeryturą było bezpośrednią przyczyną wybuchu strajku 14 sierpnia 1980 roku, który zapoczątkował „Solidarności”. W trzecim dniu strajku, kiedy doszło do porozumienia z władzami stoczni w kwestii przywrócenia jej do pracy, a strajk został oficjalnie zakończony, Walentynowicz była jedną z czterech kobiet (Alina Pienkowska, Henryka Krzywonos, Ewa Ossowska), które zatrzymały wychodzących ze stoczni. Tym samym przyczyniła się do tego, że strajk przybrał charakter strajku solidarnościowego z innymi zakładami pracy na Wybrzeżu i w Polsce. Podczas strajku była członkinią Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) Stoczni Gdańskiej im. Lenina, następnie Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Gdańsk. Została internowana w Fordonie, potem Gołdapi. Po wyjściu na wolność nadal prowadziła działalność opozycyjną. Aresztowana ponownie 4 grudnia 1983 roku w Katowicach, na wolność wyszła dopiero po czterech miesiącach. W 1989 była przeciwniczką rozmowy z władzami PRL podczas obrad Okrągłego Stołu. Została współzałożycielką Fundacji Promocji Sztuki Sakralnej (1989). Od roku 1991 przebywała na emeryturze. W 2000 odmówiła przyjęcia tytułu Honorowego Obywatela Gdańska. W 2005 odznaczona Medalem Wolności przyznawanym przez amerykańską Fundację Ofiar Komunizmu, a w 2006 – Orderem Orła Białego. Zginęła w katastrofie lotniczej 10 kwietnia 2010, towarzysząc Prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu w podróży do Katynia.

Lech Wałęsa (1943-)

Elektryk. W grudniu roku 1970 był członkiem stoczniowego Komitetu Strajkowego, 19 grudnia został zatrzymany i po czterech dniach zwolniony. W 1971 był jednym z delegatów załogi stoczni na spotkanie z I sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem. W latach 1976–1979 był pracownikiem Gdańskich Zakładów Mechanizacji Budownictwa ZREMB, następnie zwolniony i zatrudniony w Zakładzie Robót Elektrycznych Elektromontaż w Gdańsku. Od roku 1978 zaangażował się w działalność Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. Był współpracownikiem Komitetu Obrony Społecznej „Komitet Obrony Robotników” (KSS KOR), za udział w obchodach 11 listopada i rocznicy Grudnia ̓70. wielokrotnie był zatrzymywany i karany przez kolegia ds. wykroczeń grzywnami. Po rozpoczęciu strajku sierpniowego w 1980 roku stanął na jego czele i prowadził w imieniu powołanego 16 sierpnia 1980 Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) negocjacje z delegacją rządową. Był sygnatariuszem Porozumień Sierpniowych. Od 2 października 1981 został wybrany przez Walny Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” na przewodniczącego Komisji Krajowej. Po kryzysie bydgoskim podjął decyzję o zawarciu ugody warszawskiej. Po 13 grudnia roku 1981 został zatrzymany i przetrzymywany w ośrodkach rządowych w Chylicach i Otwocku pod Warszawą, namawiany do podjęcia współpracy z władzami. Po odmowie otrzymał decyzję o internowaniu i został przewieziony do ośrodka rządowego w Arłamowie. W 1983 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, co umocniło jego pozycję w środowiskach. Był laureatem wielu nagród i wyróżnień międzynarodowych. W maju i sierpniu 1988 brał udział w strajkach w Stoczni Gdańskiej, a 31 sierpnia spotkał się z ministrem spraw wewnętrznych gen. Czesławem Kiszczakiem, co zapoczątkowało rozmowy dotyczące warunków ponownej legalizacji „Solidarności” i przygotowań do obrad Okrągłego Stołu. W latach 1990–1995 r. był Prezydentem RP. Od 29 grudnia 1970 do 19 czerwca 1976 roku został zarejestrowany w KW MO Gdańsk pod nr. 12535 jako TW Bolek. Na temat kontaktów ze Służbami Bezpieczeństwa (SB) tak mówił w 2003 r.: „Były rozmowy polityczne. Kiedy zorientowałem się, gdzieś to trwało parę lat, chyba w 1976 r. […], że to nie jest pracowanie dla Polski, że komunizm jest niereformowalny, to na spotkaniu, i to znajdziecie w dokumentach, powiedziałem bezpiece: – Panowie, żadnych rozmów, żadnych spotkań, tam są drzwi”. W 2000 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie, V Wydział Lustracyjny orzekł, że jego oświadczenie lustracyjne jest zgodne z prawdą w rozumieniu ustawy lustracyjnej z 11 czerwca 1997 r.

Jarosław Wąsowicz (1973–)

Kapłan, salezjanin, historyk i publicysta, działacz. Wychował się w gdańskiej dzielnicy Zaspa, będącej w latach osiemdziesiątych XX wieku miejscem manifestacji politycznych opozycji antykomunistycznych (po sąsiedzku mieszkał wtedy Lech Wałęsa). Pod koniec lat osiemdziesiątych, jako nastolatek, włączył się w działalność opozycyjną, m.in. oddolnie organizując wraz z grupą kolegów pomoc dla strajkujących w Stoczni Gdańskiej. W latach 1988–1990 działał w konspiracyjnej Federacji Młodzieży Walczącej. W 1989 był redaktorem naczelnym drugoobiegowego czasopisma „Klakson”, a w czerwcowych wyborach wolontariuszem Komitetu Obywatelskiego. Po upadku komunizmu brał udział w organizowaniu trójmiejskich struktur Niezależnej Unii Młodzieży Szkolnej, jednak później zrezygnował z tej działalności. W roku 1996 rozpoczął formację duchowną w zgromadzeniu salezjańskim i jednocześnie studia historyczne. W 2000 złożył wieczyste śluby zakonne, a później został wyświęcony na kapłana. Publikuje artykuły w prasie katolickiej. W 2008 roku, w 27. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, zorganizował pierwszą Ogólnopolską Pielgrzymkę Kibiców na Jasną Górę. Naukowo zajmuje się badaniem dziejów młodzieżowej opozycji antykomunistycznej w Polsce, historią Kościoła katolickiego w okresie PRL-u, represjami okupantów wobec polskiego duchowieństwa katolickiego w latach 1939–1945 oraz historią salezjanów w Polsce. Jego najbardziej znaną książką jest Biało-zielona „Solidarność”, opisująca historię oraz działalność polityczną kibiców gdańskiej Lechii w latach osiemdziesiątych. Publikacja oparta na dokumentach władz sporządzona na podstawie dokumentów władz komunistycznych, ówczesnej prasy drugoobiegowej oraz wspomnień najaktywniejszych kibiców tamtego okresu.

Halina Winiarska

Aktorka. W latach 1966–2003 pracowała w Tetrze Wybrzeże w Gdańsku. Między rokiem 1977 a 1985 była wykładowczynią w Studium Aktorskim przy Teatrze Wybrzeże oraz w Biskupim Seminarium Duchownym w Gdańsku i Liceum Jezuitów w Gdyni. W sierpniu 1980 roku wraz z grupą aktorów z Trójmiasta wspierała strajkujących w Stoczni Gdańskiej im. Lenina występami w Sali BHP. Od września 1980 należała do „Solidarności”, była przewodniczącą Komisji Zakładowej Teatru Wybrzeże. W stanie wojennym została internowana. W latach 1982–1988 występowała podczas Mszy za Ojczyznę w gdańskich kościołach, była współorganizatorką Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Przez osiem lat (1986–1994) członkini Prymasowskiej Rady Społecznej. W sierpniu 1988 występowała dla strajkujących w Stoczni Gdańskiej i Porcie Gdańskim. Laureatka nagród i wyróżnień za twórczość teatralną, telewizyjną, filmową i radiową.

Ludwik Wiśniewski (1936–)

Dominikanin. Prowadził Duszpasterstwo Akademickie w parafii św. Mikołaja w Gdańsku, gdzie w spotkaniach dyskusyjnych i samokształceniowych uczestniczyli późniejsi członkowie Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) i założyciele Ruchu Młodej Polski (RMP). W latach 1972–1981 prowadził duszpasterstwo akademickie w Lublinie, był organizatorem rekolekcji, spotkań dyskusyjnych z udziałem środowisk niezależnych. W 1976 roku podpisał się pod listem otwartym do I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, dotyczącym dyskryminacji ludzi wierzących, nierównych relacji państwo–Kościół (list odczytano w RWE i opublikowano w londyńskim „Aneksie”). Od 1977 pisał teksty do niezależnego pisma „Spotkania”. W 1977 r. był współzałożycielem ROPCiO, sygnatariuszem Apelu do społeczeństwa polskiego, uczestnikiem ogólnopolskich spotkań działaczy ROPCiO. W latach 1977–1979 brał udział w spotkaniach z działaczami Komitetu Obrony Robotników (KOR), wspomagał RMP. Wspierał również (1978–1979) Tymczasowy Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej. Po ogłoszeniu stanu wojennego organizował pomoc represjonowanym i głosił potrzebę walki „bez przemocy”. W latach 1985–1988 we Wrocławiu zainicjował popularne wśród mieszkańców Tygodnie Społeczne. Do dzisiaj aktywny publicysta, zabierający głos w ważnych sprawach natury społeczno- politycznej oraz relacji państwo-Kościół.

Tomasz Wołek (1947–)

Dziennikarz. W latach 1973–1979 pracował jako dziennikarz i komentator sportowy. W 1979 roku przyłączył się w do opozycji, podejmując działalność w „Bratniaku” i Ruchu Młodej Polski. Od września 1980 należał do NSZZ „Solidarność”. Był współzałożycielem (z Janem Dworakiem i Jackiem Żakowskim) „Solidarności” w Młodzieżowej Agencji Wydawniczej. W roku 1981 został szefem oddziału warszawskiego Biura Informacji Prasowej „Solidarności”, we wrześniu, wraz z Arkadiuszem Rybickim i Marianem Terleckim, założył gazetę I Krajowego Zjazdu Delegatów „Głos Wolny”. Sygnatariusz deklaracji założycielskiej Klubów Służby Niepodległości. W stanie wojennym współorganizował pomoc dla represjonowanych i ich rodzin. W latach osiemdziesiątych publikował w wydawnictwach podziemnych. Po 1990 roku pracował jako dziennikarz prasowy i telewizyjny, w tym najpierw jako zastępca redaktora naczelnego „Życia Warszawy” i „Życia”, a potem jako jego redaktor naczelny do 2005 r. a potem, do roku 2005, jako redaktor naczelny tego ostatniego. Autor i współautor licznych publikacji, Abecadła Kisiela. W 1997 został laureatem Nagrody Kisiela, a w 2011 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Błażej Wyszkowski (1949–)

Inżynier budownictwa lądowego. Żeglarz (mistrz świata juniorów z 1966 roku w klasie „Cadet”, uczestnik igrzysk olimpijskich w Monachium w 1972). W roku 1977 nawiązał kontakt z Bogdanem Borusewiczem i Komitetem Obrony Robotników (KOR) (zorganizował głodówkę w akademiku PG, protestując przeciwko aresztowaniu członków KOR-u). Współzałożyciel Studenckiego Komitetu Solidarności Wyższych Uczelni Trójmiasta. Po ukończeniu studiów nie mógł otrzymać pracy w Trójmieście. 16 grudnia 1977 roku, w rocznicę masakry grudniowej, brał udział w pierwszym złożeniu kwiatów przy bramie Stoczni Gdańskiej. Szykanowany, aresztowany w 1978, skazany na dwa miesiące aresztu, prowadził przez miesiąc głodówkę protestacyjną. Po wyjściu na wolność, z uwagi na stan zdrowia, ograniczył działalność opozycyjną. Na cztery dni przed wprowadzeniem stanu wojennego wyjechał w poszukiwaniu pracy do Hamburga, gdzie organizował manifestacje wsparcia i pomoc dla „Solidarności” (paczki wysyłane za pośrednictwem Kościoła). Do Polski powrócił w roku 2007.

Krzysztof Wyszkowski (1947–)

Robotnik. W Trójmieście od 1975 roku organizator kanału przerzutu książek z Zachodu, z Instytutu Literackiego w Paryżu. Współpracował z Komitetem Obrony Robotników (KOR). Był założycielem i działaczem Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. W latach 1977–1980 wydawał literaturę podziemną, był niezależnym wydawcą, pierwszych krajowych edycji Dzienników Witolda Gombrowicza. W sierpniu 1980 roku brał udział w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od 1981 pracował jako redaktor w „Tygodniku Solidarność”. Internowany 13 grudnia 1981 roku w Strzebielinku. Po ucieczce w 1983 został aresztowany ponownie i uwolniony dzięki amnestii. Był przeciwnikiem obrad Okrągłego Stołu. W 1989 odmówił podjęcia pracy w „Tygodniku Solidarność” kierowanym przez Tadeusza Mazowieckiego, od października tego samego roku kierował działem politycznym w „TS”, prowadzonym przez Jarosława Kaczyńskiego. W 1991 był doradcą premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego, następnie dyrektorem gdańskiego oddziału Krajowej Agencji Wydawniczej, a w 1992 – doradcą premiera Jana Olszewskiego. Obecnie publikuje artykuły na tematy historyczne i polityczne.

Roman Wyżlic (1936–)

Inżynier. W 1956 roku, podczas studiów w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, odmówił udziału w planowanej akcji tłumienia wystąpień robotniczych i studenckich. Rok później przerwał studia. W sierpniu 1980 uczestniczył w strajku w Stoczni Północnej, we wrześniu 1980 wstąpił do „Solidarności”; członek KZ, autor tekstów w piśmie KZ „Wiadomości Stoczniowe”; w 1981 – przewodniczący Rady Pracowniczej (zdelegalizowanej po 13 grudnia 1981), delegat na I Walny Zjazd Delegatów Regionu Gdańsk. W stanie wojennym – w grudniu 1981 roku – brał udział w strajku w Stoczni Północnej jako przewodniczący Komitetu Strajkowego. W latach 1982–1986 był członkiem Tymczasowej Komisji Zakładowej, współinicjatorem i redaktorem podziemnej kontynuacji „Wiadomości Stoczniowych”, a w październiku 1983 współorganizował strajk przeciwko delegalizacji „Solidarności” oraz demonstracje na nabrzeżu stoczniowym, tzw. „piętnastominutówki”. Przyczynił się do powstania (w latach 1982–1983) jawnie działającej (obejmującej swym zasięgiem 80% załogi) Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej, udzielającej pomocy represjonowanym. Aresztowany, osadzony w Areszcie Śledczym w Gdańsku, zwolniony w na mocy amnestii (1983). W późniejszych latach zajmował się działalnością społeczno-pomocową w ramach Bractwa Oblatów św. Brygidy oraz sierpniowych pikiet pod sklepami monopolowymi i Pielgrzymek Ludzi Pracy na Jasną Górę. W 1986 roku zwolniony z pracy w Stoczni Północnej. Od 1999 na emeryturze.

Wybierz okres

Postacie historyczne i biogramy i ich zdjęcia lata 1976-1990

Przy doborze postaci historycznych kierowaliśmy się głównie kryterium zamieszkania i aktywności w regionie pomorskim.

[kliknij nazwisko, aby przejść do biogramu]

O nas

1939-1945

1946-1969

1970-1989