Z punktu widzenia władz dzień wprowadzenia stanu wojennego w Polsce został wybrany idealnie. 13 grudnia 1981 roku wypadało w niedzielę, więc większość zakładów pracy stała pusta i trudno było zorganizować w nich strajki, zwłaszcza okupacyjne. Kierownictwo „Solidarności” obradowało właśnie w Gdańsku wraz z gronem doradców i ekspertów, co ułatwiło ich zatrzymanie, czyli tak zwane „internowanie” przez Służbę Bezpieczeństwa, a jednocześnie spacyfikowanie pozbawionych przywództwa komisji regionalnych w całym kraju. Przy okazji hasła głoszone przez część konfrontacyjnie nastawionych działaczy stały się doskonałym pretekstem dla usprawiedliwienia działań zawiązanej bez żadnych podstaw prawnych Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. Jednostki będące w dyspozycji MSW (milicja, ZOMO, SB), wspierane przez wojsko wyruszyły do akcji. Przerwano połączenia telekomunikacyjne, obsadzono radio i telewizję, a także punkty strategiczne w większych miastach, opanowano siedziby zarządów „Solidarności”, rozpoczęto aresztowania według przygotowanej wcześniej listy, z Lechem Wałęsą na czele. Jednym z pierwszych komunikatów nowej władzy był ten o zawieszeniu działalności związków zawodowych.
Społeczeństwo zostało zaskoczone, spodziewając się zresztą raczej interwencji wojsk radzieckich. Mimo dezorientacji, a także ciężkich warunków wczesnej, śnieżnej i mroźnej zimy, w części zakładów przemysłowych w różnych rejonach kraju rozpoczęły się strajki okupacyjne, a na ulicach Gdańska doszło do manifestacji. Wszystkie one były brutalnie rozpędzane przez oddziały ZOMO i SB, a ich uczestników osądzano według drakońskich praw dekretu o stanie wojennym. Najdłużej trwały strajki na Śląsku, mimo że tam właśnie, w kopalni „Wujek”, doszło do masowego użycia broni palnej i zginęło 9 górników.
Formalnie zawieszone, pozbawione przywództwa struktury „Solidarności” przeszły do konspiracji. Działalność ich polegała na wydawaniu nielegalnych ulotek, książek i prasy, a z czasem również emitowaniu audycji radiowych. Zajmowano się także pomocą osobom represjonowanym, rodzinom internowanych i zwalnianych z pracy za poglądy polityczne. Działacze regionalni, którzy uniknęli aresztowania, utworzyli w kwietniu 1982 roku Tymczasową Komisję Koordynacyjną, którą prawie powszechnie uznano za centralę związku. Okazało się, że władze nie są w stanie siłą zdławić „Solidarności”, a wprowadzenie stanu wojennego zmusiło Polaków do jasnego określenia się, po której stronie stoją. Podczas, gdy wcześniej znaczna część społeczeństwa, zwłaszcza robotnicy, opowiadała się za zreformowaniem ustroju socjalistycznego poprzez współudział w rządzeniu, to teraz coraz jaśniej widoczne było, że w ramach obowiązującego systemu z jego nomenklaturą, gospodarką nakazowo–rozdzielczą, cenzurą, represyjnym aparatem bezpieczeństwa itd. nie ma możliwości poprawienia sytuacji społeczno-gospodarczej państwa. Użyte przez rzecznika rządu określenie opozycjonistów jako „elementów antysocjalistycznych” uświadomiło niezdecydowanym, że rzeczywiście są antykomunistami. W związku z tym zaczęło się masowe odsyłanie legitymacji partyjnych i nawiązywanie współpracy z Kościołem, także przez osoby o światopoglądzie ateistycznym. Kościoły stały się miejscem działalności pomocowej, kulturalnej i oświatowej, a sama instytucja cieszyła się coraz większym zaufaniem społeczeństwa, co sprzyjało podjęciu się przez nią roli pośrednika, dążącego do porozumienia między rządzącymi a opozycją w celu ulżenia doli społeczeństwa.
Tymczasem stan wojenny wpłynął na znaczne pogorszenie gospodarki w Polsce, przede wszystkim ze względu na sankcje, wprowadzone przez USA i kraje NATO. Władze nie doczekały się także złagodzenia skutków presji ekonomicznej, wywieranej wcześniej na Polskę przez ZSRR w celu zmuszenia do szybkiej rozprawy z „Solidarnością”, gdyż akurat w 1982 roku wystąpił tam kryzys gospodarczy. Jedynym rozwiązaniem jawiło się podnoszenie cen i rozszerzanie systemu kartkowego, czemu społeczeństwo w warunkach reżimu wojskowego nie było w stanie się sprzeciwić. Z upływem czasu starano się jednak poprawić nastroje społeczne, łagodząc rygory stanu wojennego poprzez zniesienie godziny milicyjnej i utrudnień w komunikacji, a następnie stopniowe wypuszczanie internowanych. W listopadzie zwolniono Lecha Wałęsę, sądząc że zdelegalizowanie miesiąc wcześniej „Solidarności” zmusi go do bezczynności. W grudniu zwolniono resztę działaczy pozostałych jeszcze w ośrodkach internowania, a z końcem roku zawieszono stan wojenny, co oznaczało w dalszym ciągu zakaz gromadzenia się i strajkowania.
Swego rodzaju polityczna stabilizacja sprawiła, że powoli część społeczeństwa zmieniała swoje wrogie nastawienie do rządzących. Wyrazem tego było coraz liczniejsze wstępowanie pracowników do nowopowstałych, kontrolowanych przez władze związków zawodowych. Jednocześnie nielegalne manifestacje, odbywające się w wielu miastach we wszystkie rocznice związane z „Solidarnością”, a także 1 i 3 maja, były dowodem, że równie duża część Polaków nie zgadza się na obecny stan rzeczy. Mieli oni okazję zamanifestować swoje poglądy w czasie drugiej pielgrzymki do Polski Jana Pawła II. Mimo to władze uznały, że formalnie nieistniejący związek już im nie zagraża i w lipcu ogłosiły częściową amnestię dla więźniów politycznych oraz zniosły stan wojenny. „Solidarność” jednak wciąż dawała o sobie znać, a świat postanowił przypomnieć wszystkim o Lechu Wałęsie, przyznając mu w październiku 1983 r. pokojową Nagrodę Nobla.
12 /13 grudnia Powstanie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, której przewodniczącym został gen. W. Jaruzelski. Uchwalenie przez zwołaną w nocy Radę Państwa przygotowanych dekretów o stanie wojennym.
13 grudnia
– Obsadzenie przez wojsko węzłów komunikacyjnych, obiektów strategicznych, budynków rządowych, portów, lotnisk itp.
– Dalszy ciąg internowań, czyli aresztowań osób według sporządzonych wcześniej list (łącznie w 49 „ośrodkach odosobnienia” osadzono w ciągu tygodnia około 5000 internowanych).
– Przewiezienie L. Wałęsy pod przymusem do Warszawy.
– Zamknięcie granic państwowych.
– Wkroczenie oddziałów ZOMO do lokali zarządów regionalnych „Solidarności”.
– Zawiadomienie o wprowadzeniu stanu wojennego prymasa J. Glempa.
– Przemówienie radiowe gen. W. Jaruzelskiego o 06.00 rano, powtarzane potem wielokrotnie w ciągu dnia, później w wersji telewizyjnej, zawiadamiające o wprowadzeniu stanu wojennego.
– Pojawienie się na ulicach czołgów i transporterów opancerzonych, a także patroli ZOMO.
– Komunikat Komitetu Obrony Kraju o militaryzacji części instytucji administracji państwowej, komunikacji, telekomunikacji, energetyki, górnictwa , portów morskich oraz 129 fabryk, do których wkroczyli komisarze wojskowi.
– Wprowadzenie godziny milicyjnej od 22.00 do 06.00 oraz cenzury korespondencji.
– Zawieszenie wydawania prasy centralnej oprócz „Trybuny Ludu” i „Żołnierza Wolności” oraz wielu dzienników regionalnych.
– Zawieszenie wolności obywatelskich, działalności wszystkich organizacji społecznych i zawodowych oraz działalności szkół wszelkich typów.
– Zakaz urządzania zgromadzeń (także w mieszkaniach prywatnych) oraz przemieszczania się poza miejscowość zamieszkania bez specjalnych przepustek.
– Konferencja prasowa rzecznika rządu, J. Urbana.
– Wezwanie prymasa J. Glempa o zachowanie spokoju.
– Rozpoczęcie strajków okupacyjnych w wielu zakładach pracy w całym kraju. Powstanie w Gdańsku Krajowego Komitetu Strajkowego.
14 grudnia
– Strajki okupacyjne w ponad 100 zakładach w całej Polsce, m. in. w Hucie Katowice, Hucie im. Lenina, większości kopalń na Śląsku, stoczniach i portach Gdańska, Gdyni i Szczecina, WSK w Świdniku, PaFaWag i DZWME „Dolmel” we Wrocławiu, ZM w Ursusie, ZPO im. Marchlewskiego w Łodzi, FSM w Tychach.
– Nieskoordynowane manifestacje i akcje protestacyjne w wielu miastach Polski.
– Brutalne interwencje oddziałów ZOMO, milicji i wojska, zmierzające do zdławienia oporu strajkujących, m. in. w kopalniach Lenin i Wieczorek.
– Masowe aresztowania z użyciem przemocy wobec protestujących.
– Powołanie przez gen . Jaruzelskiego zespołu do „operatywnego kierowania krajem”.
14/15 grudnia Nocne brutalne akcje pacyfikacyjne m. in. w Stoczni Szczecińskiej, Hucie im. Lenina, kopalni Manifest Lipcowy, fabrykach we Wrocławiu.
15 grudnia Pacyfikacje w całej Polsce. Aresztowania przywódców i uczestników strajków i manifestacji. W kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu-Zdroju funkcjonariusze ZOMO użyli broni palnej, zostali ranni górnicy.
16 grudnia Masakra w kopalni Wujek, gdzie użyto broni palnej i zginęło 9 osób, a 22 zostały ranne.
17 grudnia Powstanie Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.
17/18 grudnia Gwałtowne zamieszki uliczne w Gdańsku w rocznicę Grudnia 1970 z użyciem broni palnej i ofiarą śmiertelną.
20 grudnia Rozbicie strajku w Porcie Gdańskim.
23 grudnia Zdławienie z pomocą ciężkiego sprzętu i śmigłowców strajku w Hucie Katowice. Wprowadzenie przez USA sankcji ekonomicznych wobec Polski.
24 grudnia Pierwsze procesy uczestników strajków i manifestacji.
28 grudnia Zakończenie najdłużej trwającego strajku w kopalni Piast.
29 grudnia Rozszerzenie sankcji USA na Związek Radziecki.
Koniec grudnia Inne formy represji wobec uczestników strajków, m. in. masowe zwolnienia z pracy. Początek czystek w administracji państwowej i PZPR z jednoczesną akcją odsyłania legitymacji partyjnych przez szeregowych członków (odchodzenia z partii). Ukazanie się pierwszych podziemnych ulotek i gazetek. Powstawanie konspiracyjnych struktur i władz NSZZ „Solidarność”.
01 stycznia Zmniejszenie kartkowych przydziałów mięsa.
05 stycznia Rozwiązanie NZS.
09 stycznia Spotkanie gen. Jaruzelskiego z prymasem Glempem.
13 stycznia Pierwsza z regularnie odprawianych przez księdza Jerzego Popiełuszkę mszy św. za Ojczyznę.
20 stycznia Podjęcie decyzji o budowie pierwszej w Polsce elektrowni atomowej w Żarnowcu.
25/26 stycznia Zatwierdzenie przez Sejm dekretów o stanie wojennym (5 głosów wstrzymujących się, 1 głos przeciw).
30 stycznia Zamieszki na ulicach wielu miast wywołane zapowiedzią wysokich podwyżek cen żywności.
31 stycznia Proklamowanie w USA „Dnia Solidarności z Polską”.
01 lutego Wprowadzenie bardzo wysokich podwyżek cen żywności (o 241%), opału oraz energii (o 171%).
11 lutego Ukazanie się pierwszego (drugiego) numeru podziemnego „Tygodnika Mazowsze”.
20 marca Rozwiązanie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i powołanie w jego miejsce Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL.
25 – 26 marca Zmiana przez Sejm konstytucji PRL, wprowadzająca instytucje Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego.
12 kwietnia Pierwsza audycja Radia „Solidarność”.
22 kwietnia Powołanie Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”, uznanej wkrótce za centralę podziemnego związku.
01 i 03 maja Prosolidarnościowe manifestacje i protesty przeciw stanowi wojennemu w wielu miastach Polski, atakowane przez ZOMO.
13 maja Piętnastominutowe strajki ostrzegawcze na terenie całego kraju inicjowane przez TKK.
23 maja Ukazanie się pierwszego po przerwie numeru „Tygodnika Powszechnego”
01 czerwca Powstanie „Solidarności Walczącej” we Wrocławiu.
13 czerwca Gwałtowne starcia manifestantów z ZOMO w wielu miastach Polski, m. in. w Gdańsku, Nowej Hucie i Wrocławiu.
17 – 18 lipca Zebranie Biur Zagranicznych „Solidarności” w Oslo. Powołanie Biura Koordynacyjnego NSZZ „Solidarność” w Brukseli.
20 lipca Deklaracja o powstaniu Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego.
22 lipca Uwolnienie z internowania 913 osób, w tym wszystkich kobiet,
31 sierpnia Największe w stanie wojennym demonstracje uliczne w 66 miastach Polski. Ostrzelanie demonstrantów przez milicję w Lubinie, Gdańsku, Krakowie i Wrocławiu.
03 września Aresztowanie internowanych wcześniej 4 byłych działaczy KSS „KOR”.
08 października Uchwalenie przez Sejm ustawy o związkach zawodowych, na mocy której zdelegalizowano „Solidarność”, także Rolników Indywidualnych.
10 – 15 października Strajki i demonstracje uliczne po zdelegalizowaniu „Solidarności”.
10 listopada Śmierć Leonida Breżniewa. Nikły odzew na zarządzony przez TKK ogólnopolski strajk.
12 listopada Zwolnienie z internowania Lecha Wałęsy.
01 grudnia Rozwiązanie Związku Artystów Polskich.
19 grudnia Decyzja Rady Państwa o zawieszeniu stanu wojennego od 31 grudnia.
23 grudnia Likwidacja ośrodków internowania z uwolnieniem przebywających w nich osób z wyjątkiem 7 działaczy Komisji Krajowej, którzy dołączyli do aresztowanych 4 działaczy KSS „KOR”, tworząc tzw. jedenastkę.
31 grudnia Zawieszenie stanu wojennego.
22 stycznia Oświadczenie programowe TKK „Solidarność dzisiaj”.
09 – 11 kwietnia Pierwsze konspiracyjne spotkanie L. Wałęsy z członkami TKK.
01 i 03 maja Demonstracje uliczne w kilkunastu miastach Polski.
19 maja Manifestacyjny pogrzeb Grzegorza Przemyka pobitego 12 maja na śmierć przez milicjantów, który zgromadził kilkadziesiąt tysięcy osób.
16 – 23 czerwca Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Polski, w czasie której dwukrotnie spotkał się z gen. Jaruzelskim, a raz w Dolinie Chochołowskiej z L. Wałęsą i jego rodziną.
22 lipca Oficjalne zniesienie stanu wojennego w Polsce. Rozwiązanie WRON. Ogłoszenie amnestii, która nie objęła „jedenastki”.
19 sierpnia Rozwiązanie Związku Literatów Polskich.
25 sierpnia Relacjonowane przez telewizję spotkanie wicepremiera M. Rakowskiego ze stoczniowcami w Gdańsku, na którym obecny był L. Wałęsa.
30 – 31 sierpnia Manifestacje i zamieszki uliczne, m. in. we Wrocławiu i Nowej Hucie.
05 października Przyznanie pokojowej Nagrody Nobla Lechowi Wałęsie.
Wkrótce
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY-NC-ND 3.0 PL)
Więcej informacji tutaj.
Pomorska Teka Edukacyjna traktowana jest jako kompletny zbiór, przedziały czasowe (1939-1945; 1946-1969; 1970-1990) są zamkniętymi utworami i każde dodatkowe użycie poszczególnych elementów strony (np. zdjęć) wymaga odrębnej pisemnej zgody.
