Filmy

Wybierz spośród poniższych działów:

DOKUMENT
FABUŁA

DOKUMENT

Polskie miesiące – czerwiec ’76; czas trwania: 4’03”

Jest to jeden z odcinków filmu dokumentalnego Polskie Miesiące. Film powstał na potrzeby Fundacji Centrum Solidarności i zrealizowanej przez nią wystawy „Drogi do Wolności”. Krótki, 7-minutowy materiał stanowi doskonałą pomoc dydaktyczną do wykorzystania na zajęciach lekcyjnych. W sposób syntetyczny przedstawia sytuację ekonomiczną i polityczną w PRL po dojściu do władzy Edwarda Gierka. Ukazuje mechanizmy propagandy czasu PRL. Film koncentruje się na proteście robotniczym w Płocku, Radomiu i Ursusie wywołanym kolejną podwyżką cen na artykuły spożywcze i detaliczne. Opowiada też o sprzeciwie środowisk opozycyjnych w reakcji na zamieszki, zatrzymania i więzienie robotników.

Polskie miesiące – sierpień ’80; czas trwania: 10’45”

Jeden z odcinków filmu dokumentalnego Polskie Miesiące. Dokument przybliża sytuację ekonomiczną i polityczną kraju w sierpniu 1980 roku oraz opowiada o przebiegu strajku sierpniowego na terenie Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Film powstał na potrzeby Fundacji Centrum Solidarności i zrealizowanej przez nią wystawy „Drogi do Wolności”. Krótki, 10-minutowy materiał stanowi doskonałą pomoc dydaktyczną do wykorzystania na zajęciach lekcyjnych. Rozpoczyna się od wystąpienia Tadeusza Fiszbacha, I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. Następnie przedstawia obraz strajku, którego bezpośrednią przyczyną było zwolnienie z pracy na pół roku przed emeryturą suwnicowej Anny Walentynowicz, aktywnej działaczki Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża (WZZ).

Robotnice, reż. I. Kamieńska, 1981, czas trwania: 16’00”
Film zrealizowany w lutym 1980 r. w Zakładach Przemysły Lniarskiego w Krośnie. Wstrząsający zapis egzystencji tkaczek, pracujących w pyle, wodzie i kurzu, w hałasie przez 6 dni tygodnia. Oglądamy zmęczone, przedwcześnie postarzałe twarze, pokaleczone od maszyn ręce, zdeformowane od ciężkich i mokrych chodaków stopy. Obraz przywodzi na myśl ,,Ziemię Obiecaną” zekranizowaną przez A. Wajdę. Trudno uwierzyć, że to dokument z końca XX wieku, pokazuje dorastanie do sierpniowej rewolty.

https://youtu.be/99oGhbNlTDg

Szpital, reż. K. Kieślowski, 1977, czas trwania: 21’00”
Raport z trzydziestosześciogodzinnego dyżuru w jednym z warszawskich szpitali (zmontowany ze zdjęć  realizowanych na przestrzeni wielu miesięcy), który, tak jak ,,Urząd” tego samego reżysera, należy czytać jako metaforę Polski lat siedemdziesiątych. W świecie beznadziei ludzi stać na braterstwo. Bohaterami są lekarze, którzy mimo katastrofalnych warunków pracy (słynny młotek jako narzędzie operacyjne) wykonują swój zawód, ratują, wspierają, funkcjonują z myślą o drugim człowieku. Film ten budował wiarę w człowieczeństwo, przerastające wrogie warunki.

Jak żyć?, reż. M. Łoziński, 1976, czas trwania: 82’00”
Socjodrama dokumentalna. Dzięki twórczo wykorzystanej metodzie dokumentu ,,organizowanego” (reżyser wprowadził jako uczestników kilkoro wtajemniczonych w zamysł przyjaciół) powstało studium zniewolenia jednostki i zbiorowości, rejestrujące stan świadomości polskiego społeczeństwa w przełomowym momencie dekady Gierka. Obóz ZSMP dla młodych małżeństw stał się miniaturą Polski o totalitarnym porządku społecznym. Został on tak zorganizowany, by wprowadzić wrogość między obozowiczami walczącymi o miano najlepszego małżeństwa i… nagrodę w postaci pralki. Wszystko zgodnie z zasadą, że społeczeństwo skłócone jest łatwiejsze do zarządzania.

Egzamin dojrzałości, reż. M. Łoziński, 1978,  17’00”
Film dostępny w zbiorze „Filmoteka Szkolna”.

Relacja z egzaminu wiedzy społeczno-politycznej warszawskiego liceum. Maturzyści recytują wykute z podręcznika formuły ideologiczne, martwe zarówno dla nich, jak i dla nauczycieli. Egzamin ten jest szkołą konformizmu i – charakterystycznego dla PRL-u – dwójmyślenia. Pokazuje, że gramy, udajemy, kłamiemy już na etapie szkoły. Tak nas wychowywano.

Elementarz, reż. W.Wiszniewski, 1976, 9’00”
Film dostępny w zbiorze „Filmoteka Szkolna”.

Film ten nie mieści się w istniejących podziałach gatunkowych. Zdjęcia dokumentalne służą kreacji (dokument kreacyjny, czyli pokazujący rzeczywistość przetworzoną, przekonstruowaną). Tytułowy ,,elementarz” pełni funkcję symboliczną, oznacza podstawowy kod komunikacji między ludźmi, powinien służyć rozumieniu świata, tradycji. Ale tu… komunikacja zastygła w wytartych formułach. Słowa nic nie znaczą. Postaci powtarzają znane patriotyczne frazy: „Kto ty jesteś? – Polak mały” – bezmyślnie, bezrefleksyjnie. Otrzymujemy portret kondycji duchowej Polaków połowy lat 70, osadzonych nie tylko w brzydocie zewnętrznej, ale też martwych wewnętrznie.

FABUŁA

Amator, reż. K.Kieślowski, 1979, 104’00”
Opowieść o człowieku, którego pasjonuje amatorskie rejestrowanie rzeczywistości. Najpierw zyskuje poparcie i akceptację władzy, bo dokumentuje, zakładową kamerą, osiągnięcia przedsiębiorstwa, miasteczka, ale później, kiedy jego działanie staje się niewygodne, zostaje odtrącony. Za to, że szukał i ilustrował prawdę o otaczającym go świecie, demaskował fałsz tego, co wcześniej akceptował. Jego wewnętrzny rozwój, dojrzałość do samodzielnego myślenia wzbudziły niepokój zarządców prowincjonalnego zaścianka.

https://www.youtube.com/watch?v=NXvqFQMxOmk

Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz, reż. S. Bareja, 1978, 99’00”
Komedia obyczajowa pokazująca w krzywym zwierciadle władzę i ustrój , ale też polskie społeczeństwo, które nie potrafi funkcjonować bez krętactwa i kombinatorstwa. Kpi z absurdów życia w PRL , z ignorancji ludzi zajmujących wysokie stanowiska, ośmiesza logikę realnego socjalizmu i fasadowaość rzeczywistości, opartej na hasłach i sloganach. Bohaterami są lduzie sprawujacy większą lub mniejszą władzę. Bezczelni, w poczuciu swej ważności ustawiający innych według swoich życzeń i zachcianek. Śmieszni i… straszni.

https://www.youtube.com/watch?v=jLhRIZ1Wf3c

Gry uliczne, reż. K. Krauze, 1996, 100’00”
Film dostępny w zbiorze „Filmoteka Szkolna”.

Film osadzony w konwencji political fiction. Dziennikarz (jest rok 1995) otrzymuje zadanie śledztwa w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa, studenta polonistyki UJ, zamordowanego w 1977 r. za działalność opozycyjną. Naprawdę chodzi o odtworzenie rzeczywistości właśnie tego roku. Twórcy przywołują autentyczne wydarzenia sprzed lat, nazwiska, pseudonimy. Jak gdyby chodziło o prawdziwe – w toku realizacji – rozwiązanie zagadki polityczno-kryminalnej. Jednak zagadki pozostaną nieodkryte. Obraz mówi o bezradności dążącego do prawdy człowieka, którego otacza świat albo obojętności, albo spisku. Jedna z tajemnic, której bohaterom nie udało się rozwikłać, miała się wyjaśnić dopiero w przyszłości – dziś wiemy, kto był współpracującym z SB przyjacielem zamordowanego studenta (Andrzej Maleszka).