Ludzie

[kliknij nazwisko, aby przejść do biogramu]

Badocha Zdzisław
Czerny Władysław
Dedio Adam
Dworakowski Władysław
Groszkiewicz Jacek
Korczyński Grzegorz
Kotus-Jankowski Franciszek
Kulik Stanisław
Kwiatkowski Eugeniusz
Łukasiewicz Stanisław Wojciech
Michalak Stefan
Nowicki Bolesław
Selmanowicz Feliks
Siedzikówna Danuta
Szczęsny-Okęcki Mieczysław
Szendzielarz Zygmunt

Zdzisław Badocha (1925 – 1946)
Żołnierz Armii Krajowej, ps.” Żelazny”. Urodził się w Dąbrowie Górniczej. Był synem podoficera Korpusu Ochrony Pogranicza. Dzieciństwo spędził we wsi Czudzino. Od maja 1944 r. był żołnierzem plutonu w 5. Wileńskiej Brygadzie Armii Krajowej pod dowództwem mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka”. Po zajęciu Wileńszczyzny przez Sowietów trafił na Białostocczyznę. W sierpniu 1944 r. wcielony do tzw. Ludowego Wojska Polskiego, zdezerterował w październiku, ponownie przystępując do 5. Brygady. W 1945 r. został dowódcą plutonu w 4. szwadronie por. Mariana Plucińskiego ps. „Mścisław”. Uczestniczył nieprzerwanie w walkach z oddziałami Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW), Urzędu Bezpieczeństwa (UB), Milicji Obywatelskiej (MO) i Ludowego Wojska Polskiego (LWP) oraz NKWD (z ros. -Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych). W maju 1945 r. został awansowany do stopnia podporucznika. We wrześniu 1945 r. w Stoczku, rozkazem Komendy Okręgu Białostockiego AK, oddziały 5. Brygady zostały zdemobilizowane. Po krótkim odpoczynku w domu wyjechał na Wybrzeże Gdańskie, gdzie w 1946 r.  5. Brygada Wileńska wznowiła działania zbrojne. Podporucznik Badocha objął w niej funkcję dowódcy patrolu bojowego. Na jego czele przeprowadził szereg akcji na terenie województw gdańskiego, pomorskiego (bydgoskiego) i szczecińskiego. Po reorganizacji 5. Brygady, został dowódcą 2. Szwadronu i otrzymał od mjr. Z. Szendzielarza sygnet 5. Brygady za  pełną poświęcenia i samozaparcia pracę w oddziale. Wraz ze szwadronem działał głównie na obszarze Borów Tucholskich. Oddział prowadził akcje wymierzone w funkcjonariusz sowieckiego i rodzimego aparatu bezpieczeństwa, m.in. 19 maja 1946 r. kiedy szwadron rozbroił posterunki MO w Kaliskach, Osiecznej, Osieku, Skórczu, Lubichowie, Zblewie i Starej Kiszewie, oraz zlikwidował placówkę UB w Starej Kiszewie. W odpowiedzi na akcje 2. Szwadronu, władze komunistyczne skierowały przeciwko niemu duże siły UB, MO, KBW i wojska. 10 czerwca 1946 r. oddział stozył potyczkę z grupą operacyjną MO i UB we wsi Tulice. Szwadron zdołał ujść, ale ppor. Badocha został ranny. Przewieziono go na leczenie do majątku Czernin koło Sztumu. Zadenuncjowany został przez aresztowaną wcześniej łączniczkę Reginę Żylińską ps. „Regina”. 28 czerwca 1946 r. kilkunastoosobowa grupa operacyjna UB i MO z Malborka otoczyła majątek, w którym przebywał. Podczas próby wydostania się z okrążenia, zginął trafiony odłamkiem granatu. Miejsce jego pochówku jest nieznane. O okolicznościach śmierci jego rodzina dowiedziała się dopiero w latach sześćdziesiątych XX w.

Władysław Czerny (1889-1976)

Inżynier architekt, urbanista, wykładowca i działacz społeczny, wiceprezydent Warszawy (1945) i Gdańska (1945–1947). Urodzony w Krakowie. W Gdańsku zajmował się m.in. ustalaniem nowych nazw gdańskich ulic, organizacją Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej (PG), komunikacją (był zwolennikiem przesunięcia części Śródmieścia na tereny postoczniowe i wyspę Ostrów), infrastrukturą (promotor odbudowania centrum Gdańska w formie historycznej, opowiadał się jednak za usunięciem wszystkich niemieckich akcentów, nawet przez wyburzenie zachowanych po 1945 budynków, jak np. zabudowania PG, Dworca Głównego, budynku Banku Rzeszy, budynku technikum Łączności – Conradinum). W 1947 r. złożył rezygnację z urzędu. W latach 1947–1962 pracował na Wydziale Architektury PG na stanowisku profesora, będąc nadal członkiem Wojewódzkiej Rady Narodowej. W 1950 r. został aresztowany, osadzony w więzieniu w Warszawie (przy ul. Rakowieckiej), w sprawie powiązanej z zarzutami politycznymi stawianymi byłemu wojewodzie Warszawy, M. Spychalskiemu. Spychalski, późniejszy minister obrony narodowej, przewodniczący Rady Państwa i marszałek Polski, tak jak Czerny był z wykształcenia architektem. Jeszcze przed wojną pracowali razem w Zarządzie Miejskim w Warszawie – Czerny był architektem miejskim, z nadania prezydenta Stefana Starzyńskiego, a Spychalski jego podwładnym. Władysław Czerny wyszedł z aresztu w 1953 roku, a od 1964 przeniósł się na Politechnikę Wrocławską.

Adam Dedio (1918-1947)

Wojskowy. Porucznik Marynarki Wojennej. Urodził się w Zakopanym. W 1939 r. ukończył drugi rok w stopniu bosmana pchor. Skierowany do pracy w Gdyni służył na kilku jednostkach. Brał udział w bitwie pod Kockiem w szeregach Bat. Morskiego, w czasie której został ciężko ranny. Będąc w niewoli niemieckiej, podczas przymusowych robót w Kirchzell, w 1941 r. wraz z kolegami zorganizował udaną ucieczkę. Wrócił do kraju i zamieszkał ze swoją rodziną w Wolicy (pow. Bocheński), następnie podjął pracę w Krakowie. Tam też nawiązał kontakt z Armią Krajową, pod pseudonimem “Kopiec”. W sierpniu 1944 r. wstąpił do oddziału partyzanckiego dowodzonego przez “Dzika”, a następnie wszedł w skład sztabu zgrupowania partyzanckiego 6 DP AK. Po wojnie wyjechał do Poznania. W lutym 1945 r. na polecenie dowódcy konspiracyjnego wstąpił do Milicji Obywatelskiej. W czerwcu został skierowany do służby w Marynarce Wojennej w Gdyni. Jako dowódca ścigacza ORP “Bystry” został awansowany do stopnia porucznika. Wstąpił do organizacji podziemnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW), którego komórkę założył w Marynarce Wojennej w Gdyni. Od końca 1945 r., przez parę miesięcy 1946 r. był oficerem wywiadu Okręgu NZW Gdańsk, kryptonim “Semper Fidelis Victoria”. Zbierał i przekazywał NZW informacje dotyczące Marynarki Wojennej. Kolportował gazetkę konspiracyjną “Orlęta”. W konspiracji używał pseudonimów “Adrian” i “Draga”. Po udanej prowokacji ze strony Urzędu Bezpieczeństwa (UB) został zatrzymany 17 maja 1946 r. Po procesie przy drzwiach zamkniętych, skazano go na karę śmierci, a wyrok wykonano w areszcie przy ul. Kurkowej w Gdańsku 14 kwietnia 1947 r. Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Zwłoki pochowano w zaniedbanej części Cmentarza Garnizonowego w Gdańsku. Staraniem matki na miejscu jego pochówku postawiono nagrobek. W 1990 r. wyrok został unieważniony. W 1991 r. na cmentarzu Obrońców Wybrzeża w Gdyni – Redłowie został odsłonięty i poświęcony pomnik ku czci oficerów i podoficerów Polskiej Marynarki Wojennej rozstrzelanych i zmarłych w więzieniach w latach 1946 – 1956. Na płycie tego pomnika figuruje również nazwisko Adama Dedio. W 2015 r w czasie prac poszukiwawczych na terenie Cmentarza Garnizonowego w Gdańsku, na prośbę rodziny, IPN ekshumował szczątki por. Marynarki Wojennej Adama Dedio .

Władysław Dworakowski (1908-1976)

Ślusarz. Urodził się w Oblassach na Kielecczyźnie. Pochodził z rodziny robotniczej. Członek Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej (1931–1934) i Komunistycznej Partii Polski (1934–1938). Od 1942 r. członek PPR. Od 23 sierpnia 1945 r. do 17 maja 1947 r. zajmował stanowisko I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego (KW) PPR w Gdańsku. Odpowiadał za przygotowanie i przeprowadzenie sfałszowanego przez komunistów Referendum Ludowego z 30 czerwca 1946 r. i wyborów do Sejmu Ustawodawczego ze stycznia 1947 r. Był zdeklarowanym przeciwnikiem kierowanego przez Stanisława Mikołajczyka PSL-u i krytykiem delegata rządu do spraw odbudowy Wybrzeża Eugeniusza Kwiatkowskiego. Latem 1946 roku współodpowiadał za pacyfikację strajku dokerów w porcie gdańskim. Za jego kadencji utworzono Wojewódzką Szkołę Partyjną w Gdańsku i oficjalny organ prasowy KW PPR „Głos Wybrzeża”. Po opuszczeniu Wybrzeża pełnił między innymi funkcję zastępcy kierownika Wydziału Kadr Komitetu Centralnego (KC) PPR (1947–1948), I sekretarza KW PZPR w Łodzi (1949–1950), kierownika Wydziału Organizacyjnego KC PZPR (1950–1952), wicepremiera Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1952–1954) i przewodniczącego Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego (1954–1956). Występował jako poseł do Sejmu Ustawodawczego (1947–1952) i poseł na Sejm PRL I kadencji (1952–1956). Należał do bliskich współpracowników Bolesława Bieruta. Po październiku 1956 r. roku odszedł z kierownictwa PZPR i wrócił do wyuczonego zawodu ślusarza, podejmując pracę jako zwykły robotnik. Od 1966 r. przebywał na rencie. Pod koniec życia związał się z kierowaną przez Kazimierza Mijala grupą partyjnych rewizjonistów. Kiedy Mijal uciekł do Albanii to Dworakowski reprezentował w kraju jego myśl polityczną – między innymi krytykował Władysława Gomułkę, że nie zamienił całej Polski w jeden wielki kołchoz oraz, że przymilał się do Kościoła zamiast go zwalczać.

Jacek Groszkiewicz (1909-1973) – prawdziwe nazwisko Hersz Herszkowicz.
Działacz komunistyczny. Urodził się w Kowalu. Był synem cukiernika Izraela. Podczas nauki we włocławskim gimnazjum należał do żydowskiej organizacji Haszomer Hacair. Od 1929 r. był członkiem Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK) i Komunistycznej Partii Polski (KPP). Był taż działaczem Związku Zawodowego Nauczycieli Żydów. Po wrześniu 1939 r. pracował jako nauczyciel i kierownik szkoły w Brześciu Do 1944 r. był żołnierzem Armii Czerwonej a potem 1 Armii Wojska Polskiego. W 1945 r. został skierowany przez Komitet Centralny (KC) PPR na II stanowisko sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PPR w Gdańsku. Jako delegat KW PPR w Gdańsku wziął udział w I Zjeździe tej partii (1945), a także w Kongresie Zjednoczeniowym (1948). W czerwcu 1946 był członkiem Organu Głosowania Ludowego KW PPR, powołanego w celu koordynacji przygotowań do referendum. Od 1946 r. pracował w prasie partyjnej. Był pierwszym redaktorem – „Głosu Wybrzeża”. Od 1950 r. objął stanowisko redaktora naczelnego „Głosu Robotniczego”, organu Komitetu Łódzkiego PPR a od 1952 r. redaktorem naczelnym Agencji Robotniczej.

Grzegorz Korczyński (1915 -1971) – prawdziwe nazwisko – Stefan Jan Kilanowicz

Działacz komunistyczny. Urodził się w Brzezinach, przerwał naukę w szkole gimnazjalnej. W 1937 r. brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii. W 1940 r. kierował Centralną Techniką Partyjną potem Pomocą Ludową w polskiej sekcji Komunistycznej Partii Francji. Od 1942 r. był członkiem Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i dowódcą oddziału Gwardii Ludowej (GL). działającego na Lubelszczyźnie. W latach 1942-1943 we wsi Ludmiłówka i jej okolicach w powiecie kraśnickim Korczyński i podlegli mu komunistyczni partyzanci z Gwardii Ludowej, zamordowali około 100 Żydów (głównie kobiet i dzieci). Od czerwca 1944 r. był dowódcą obwodu lubelskiego Armii Ludowej. W 1945 r. dokonywał pacyfikacji wiosek na terenie Lubelszczyzny, uznanych za współpracujące z antykomunistyczną partyzantką. W okresie 1945-1946 był kierownikiem Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP) w Gdańsku, odpowiedzialny za represje wobec ludności rodzimej województwa gdańskiego oraz podziemia niepodległościowego. Po tym okresie do 1948 r. pełnił funkcję pomocnika ministra w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego do spraw operacyjnych. Następnie zdegradowany za „chwiejność ideologiczną i pojednawczość wobec odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego”. Aresztowano go w 1950 r. i po 4 latach śledztwa został oskarżony i skazany w maju 1954 r. na dożywocie m.in. za mordy na ludności polskiej i żydowskiej. Na wolność wyszedł na fali politycznej „odwilży” w kwietniu 1956 r. Na wniosek Generalnej Prokuratury Sąd Najwyższy uchylił wyrok skazujący. Od końca 1956 r. do lata 1965 r. był szefem Zarządu II Wywiadowczego Sztabu Generalnego WP – wywiadu wojskowego. W latach 1965–1971 został wiceministrem obrony narodowej, od 1965 r. pracował jako Główny Inspektor Obrony Terytorialnej, od 1968 r. już w stopniu generała broni. W wydarzeniach marcowych w 1968 r. należał do wewnątrzpartyjnego stronnictwa „partyzantów” Mieczysława Moczara. W grudniu 1970 dowodził oddziałami Wojska Polskiego, pacyfikującymi demonstracje robotnicze na Wybrzeżu. Był jednym z głównych odpowiedzialnych za masakry robotników w czasie tamtych wydarzeń i został za to usunięty z zajmowanych stanowisk, a następnie wysłany jako ambasador do Algierii. Według oficjalnej wersji zmarł z powodu zatrucia amebą, nieoficjalnie mówiono o samobójstwie, wypadku lub zabójstwie.

Franciszek Kotus-Jankowski (1891 -1958) – prawdziwe nazwisko – Franciszek Kotus, ps. Jankowski Stefan

Działacz komunistyczny. Urodził się w Warszawie. W okresie zaborów był związany z Socjaldemokracją Królestwa Polskiego i Litwy. Za działalność rewolucyjną był kilkakrotnie aresztowany, a w 1911 skazany na zesłanie do guberni wiackiej, był także więziony w Warszawie i Saratowie. W czasie I wojny światowej pracował w Radzie Pomocy Ofiarom Wojny w Moskwie. Brał udział w rewolucji październikowej. W dwudziestoleciu międzywojennym pracował w Kasie Chorych i Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Działał w Komunistycznej Partii Polski (KPP). W latach 1945–1946 sprawował urząd prezydenta Gdańska. Organizował życie administracyjne i społeczne w zniszczonym mieście, starając się mu nadać polski charakter i pogłębiać integrację przybywającej do Gdańska ludności polskiej. W latach 1946–1955 pracował w ZUS, potem piastował stanowisko dyrektora naczelnego Państwowych Zakładów Samochodowych w Gdyni (1946-1948) a następnie znowu pracował w ZUS.

Stanisław Kulik (1904-1946)

Żołnierz Wojska Polskiego. Urodził się we wsi Surmacze. W okresie międzywojennym służył w 35 pułku piechoty w Brześciu. Brał udział w zajęciu Zaolzia w 1939 r. W czasie kampanii wrześniowej był żołnierzem armii „Prusy”, w latach 1940-1943 organizacji „Miecz i Pług” w Bielsku Podlaskim. Od 1943 r. był dowódcą oddziału Armii Krajowej. We wrześniu 1944 r. wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie pełnił m.in. stanowisko dowódcy kompanii Oficerskiej Szkoły Broni Pancernej WP w Chełmie Lubelskim. 3 maja 1945 r., pod pozorem ćwiczeń nocnych, wyprowadził w pełnym uzbrojeniu podległą mu kompanię do lasu. W grupie ok. 60 żołnierzy wspierało go 10 wcześniejszych akowców. W wyniku walk z jednostką pościgową został ciężko ranny. Po rehabilitacji z ramienia Inspektoratu Delegatury Sił Zbrojnych Chełm został mianowany komendantem Placówki nr 2 w gminie Rakołupy. Do września 1945 r. prowadził aktywną walkę partyzancką, wykonując kilkanaście wyroków śmierci na funkcjonariuszach UB i MO. Po wojnie osiedlił się w Gdyni, gdzie od 1946 r. przystąpił do organizowania zalążków Okręgu Inspektoratu AK-WiN na Wybrzeżu. Brał udział w organizacji oddziału Kadr Dywersyjnych – 111 (KD – 111) Oddział działał na terenie Trójmiasta i Słupska. Na początku marca 1946 r. wydał rozkaz wykonania wyroku śmierci na sekretarzu komórki PPR w Gdyni Obłużu Wincentym Grunie. 29 marca został zatrzymany przez UB, przetrzymywany był w więzieniu przy ul. Kurkowej w Gdańsku (skąd próbował uciekać). 31 października skazany na karę śmierci, wyrok wykonano 28 grudnia 1946 r.

Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski (1888-1974)

Wicepremier, minister przemysłu i handlu (1926–1930), minister skarbu (1935–1939) II Rzeczypospolitej. Urodził się w Krakowie. Kierował opracowaniem 4-letniego planu inwestycyjnego przewidującego rozbudowę infrastruktury, zwiększenie potencjału obronnego kraju, przygotowanie fundamentów dla przyszłej rozbudowy przemysłu, łącznie z aktywizacją Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Zainicjował budowę portu i miasta w Gdyni oraz przyczynił się do powstania Stalowej Woli. 30 września 1939 r, po dymisji rządu , przebywał zagranicą. Po zakończeniu wojny wrócił do Polski, zaproszony przez Jerzego Borejszę- osobistego wysłannika prezydenta Bolesława Bieruta. Włączył się do pracy nad usuwaniem zniszczeń wojennych. Początkowo wydawało się, że ma szanse zdziałać coś pozytywnego – w 1945 r. otrzymał funkcję delegata rządu ds. odbudowy Wybrzeża i został przewodniczącym Komisji Planu Rozbudowy Trójmiasta. Objął też funkcję profesora Wyższej Szkoły Handlu Morskiego w Sopocie. Dwa lata później jego rangę teoretycznie podniesiono, włączając go w skład Sejmu Ustawodawczego. Ponieważ znał się na gospodarce, niełatwo więc podporządkowywał się decyzjom władz, które uważał za szkodliwe. To stało się też przyczyną odesłania go w 1948 r. na emeryturę, z zakazem pobytu na Wybrzeżu, w Warszawie i Poznaniu. Jego mandat parlamentarny wygasł w 1952 r. Zajął się pracą naukową w zakresie chemii, ekonomii i historii. Choć szanowany wśród inżynierów i ekonomistów, nie znalazł stałego zatrudnienia. Podejmował się rozmaitych zleceń, wykonując ekspertyzy i opracowania. Kiedy nałożone nań rygory zelżały, pracował jako wykładowca historii gospodarczej świata na Uniwersytecie Jagiellońskim i w Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni, współpracował z Polskim Słownikiem Biograficznym, pisał książki i podręczniki.

Stanisław Wojciech Łukasiewicz (1884–1960)

Naukowiec, rektor Politechniki Gdańskiej. Urodził się w Pińczowie. Studia wyższe ukończył w 1911 r. na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Dreźnie, uzyskując tytuł inżyniera budowy maszyn. Po ukończeniu studiów pracował zawodowo, między innymi w fabrykach maszyn w Warszawie. W latach 1915–1927 był zatrudniony na Politechnice Warszawskiej. W 1927 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego i rozpoczął pracę na Politechnice Lwowskiej, zakończoną w 1941 r. W okresie okupacji wykładał na kursach technicznych we Lwowie (1941–1944), na tajnej Politechnice Warszawskiej (1944–1945) oraz na kursach politechnicznych w Częstochowie. Na Politechnice Gdańskiej rozpoczął pracę w 1945 r., pełniąc funkcje organizatora i w latach 1945–1946 pierwszego powojennego rektora oraz w latach 1945–1959 kierownika zorganizowanej przez siebie Katedry Maszyn Dźwigowych i Przenośnikowych na Wydziale Mechanicznym. W 1947 r. był także profesorem kontraktowym w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Szczecinie. W 1953 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych nadany przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną dla Pracowników Nauki. Na emeryturę przeszedł w 1959 r. Autor i współautor kilkudziesięciu publikacji na temat urządzeń dźwigowo-przeładunkowych oraz projektów tych urządzeń dla stoczni, portów i elektrowni, w tym 2 książek. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz innymi odznaczeniami państwowymi.

Stefan Stanisław Michalak (1909-1947)
Lekarz, biochemik, działacz zasłużony dla organizacji powojennej służby zdrowia w Gdańsku. Pierwsze lata życia spędził w Kilonii po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, wraz z rodziną przeniósł się do Poznania. W 1935 r. podjął pracę jako lekarz okrętowy na różnych jednostkach W 1939 r. został zmobilizowany i otrzymał przydział do szpitala wojennego w Dublanach Laszkach koło Lwowa. Po ataku sowieckim na Polskę dostał się do niewoli. Zdołał uciec z sowieckiego transportu na Wschód i przedostał się do Poznania. Odmówił podpisania volkslisty. Jako pracownik Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie zdobywał nielegalnie szczepionkę przeciw durowi plamistemu i przekazywał ją Armii Krajowej. Podczas powstania warszawskiego pomagał ludności cywilnej miasta. Został wówczas ranny w głowę. W kwietniu 1945 r. przybył do Gdańska, gdzie został mianowany dyrektorem Szpitala Miejskiego, na bazie którego została zorganizowana Akademia Lekarska. Był jednym z jej współtwórców. Zginął w pobliżu Jastrzębiej Góry, gdy ratował tonących w Morzu Bałtyckim. Decyzją Rady Miasta Gdańska jego imieniem nazwano plac przed Gdańskim Uniwersytetem Medycznym w Gdańsku, a w 2001 r. odsłonięto tam jego pomnik.

Bolesław Nowicki (1910-1997)

Technik. Urodził się w Łodzi. W latach 1925–1930 był przewodniczącym koła Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OMTUR) w Łodzi. Podczas II wojny światowej pracował w Widzewskiej Manufakturze. W latach 1940–1943 brał udział w tajnym nauczaniu w zakresie szkoły zawodowej. Wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (PPR), następnie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1945 r. podjął pracę w Zarządzie Miejskim w Łodzi. W okresach nieobecności ówczesnego prezydenta Łodzi, Kazimierza Mijala, pełnił obowiązki szefa miejskiej administracji. Z Łodzi, będącej po 1945 r. dla Gdańska tzw. miastem patronackim, został wysłany na Wybrzeże w gronie urzędników tworzących polską administrację. W latach 1946-1949 r. piastował stanowisko prezydenta Gdańska. W 1950 r. Komitet Wojewódzki PZPR w Gdańsku rekomendował go do pracy w Centralnym Zarządzie Budownictwa Przemysłowego w Warszawie. Do 1956 r. był w Łodzi dyrektorem Biur Projektowych, następnie radcą ministra do spraw budowlanych w Urzędzie Rady Ministrów w Warszawie. W 1957 r. przeszedł do pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, które mianowało go kierownikiem administracyjnym poselstwa w Tel Awiwie. Po powrocie do Warszawy w 1961 r. został zatrudniony w Polskim Monopolu Loteryjnym, afiliowanym przy Ministerstwie Finansów, gdzie do przejścia na rentę pełnił funkcję wicedyrektora.

Feliks Selmanowicz (1904-1946) ps. „Zagończyk”, nazwisko konspiracyjne: „Karol Szach”

Żołnierz, działacz konspiracyjny. Urodził się w Wilnie. Jako czternastolatek wstąpił w szeregi Samoobrony Wileńskiej, a w 1919 r. był już w szeregach Wojska Polskiego. Jako ochotnik, razem z bratem, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej z 1920 r. W latach 1921–1923 był związany był z Oddziałem II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Po agresji ZSRR na Polskę uczestniczył w walkach obronnych z Armią Czerwoną. Po przekroczeniu granicy polsko-litewskiej został internowany przez władze litewskie. Z powodu braku dowodów zwolniono go po paru miesiącach. Ponownie aresztowany po wkroczeniu Sowietów i przekazany NKWD. Został osadzony w więzieniu w Wilnie, gdzie za szpiegostwo otrzymał wyrok śmierci. Po wejściu wojsk niemieckich do Wilna, udało mu się zbiec z transportu. W 1944 r. odkomenderowany do 3. Wileńskiej Brygady AK, a następnie 5. Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, gdzie pełnił funkcję zastępcy dowódcy plutonu. W czasie walk był dwukrotnie ranny. W maju 1944 r. objął dowództwo kompanii w 4. Wileńskiej Brygadzie. Funkcję tę pełnił do rozbrojenia brygady przez wojska sowieckie. Był internowany w Kałudze, skąd udało mu się zbiec w 1945 r. i przedostać się do Wilna. Nawiązał tam kontakt z pozostałą siatką konspiracyjną i przy jej pomocy wyjechał w październiku 1945 r. transportem repatriacyjnym do Polski. Na przełomie lat 1945/1946 nawiązał kontakt z mjr. „Łupaszką”. W odtwarzanej na Pomorzu 5. Wileńskiej Brygadzie AK objął dowództwo pięcioosobowego samodzielnego patrolu bojowo-dywersyjnego na okręg gdańsko-olsztyński, który miał zdobywać środki na działalność organizacyjną. Od marca do czerwca 1946 r. oddział ten dokonał szeregu akcji m.in. w Gdańsku, Sopocie, Olsztynie, Tczewie, zdobywając broń oraz gotówkę, która przekazana została oddziałowi „Łupaszki”. Został aresztowany w 1946 r. w Sopocie i osadzony w miejscowym więzieniu. Miesiąc później skazano go na karę śmierci, utratę praw obywatelskich i praw honorowych na zawsze oraz przepadek całego mienia. Egzekucja odbyła się w piwnicy gdańskiego więzienia 28 sierpnia 1946 r. Razem z nim stracona została Danuta Siedzikówna „Inka”. Zanim padły strzały, obydwoje zdążyli krzyknąć: Niech żyje Polska! Niech żyje „Łupaszko”!. W 1997 r. postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku wyrok śmierci został unieważniony. W 2014 r. odnaleziono jego szczątki. W sierpniu 2016 odbył się uroczysty, państwowy pogrzeb Feliksa Selmanowicza na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku, razem z nim, obok niego w miejscu symbolicznego grobu została pochowana Danuta Siedzikówna ps. „Inka”. Prezydent RP wydał postanowienie o mianowaniu Feliksa Selmanowicza na stopień podpułkownika.

Danuta Siedzikówna (1928-1946) prawdziwe nazwisko – Danuta Helena Siedzik, ps. „Inka”, nazwisko konspiracyjne Ina Zalewska.

Sanitariuszka. Urodziła się w Guszczewinie. Jej ojciec, leśniczy w 1940 r. został wywieziony przez Sowietów do łagru w ramach pierwszej wielkiej wywózki mieszkańców Kresów na Wschód. Stamtąd przedostał się do nowo formowanej armii Władysława Andersa. Zmarł 6 czerwca 1943 r. w Teheranie. Jej matka współpracowała z Armią Krajową, została aresztowana przez Gestapo i w 1943 r. rozstrzelana w lesie pod Białymstokiem. Siedzikówna uczyła się w szkole sióstr salezjanek . W 1943 r. w wieku 15 lat razem z siostrą wstąpiły do AK, gdzie odbyły szkolenie medyczne. W 1945 r. została aresztowana za współpracę z antykomunistycznym podziemiem przez grupę NKWD-UB. Została uwolniona z konwoju przez operujący na tym terenie patrol wileńskiej AK Stanisława Wołoncieja „Konusa”, następnie jako sanitariuszka podjęła służbę w oddziale „Konusa”, a potem w kolejnych szwadronach. Danuta Siedzikówna przybrała wówczas pseudonim „Inka”. W 1946 r., zaopatrzona w dokumenty na nazwisko Danuta Obuchowicz, podjęła pracę w nadleśnictwie Miłomłyn. Wiosną 1946 r. nawiązała kontakt z ppor. Zdzisławem Badochą „Żelaznym”, dowódcą jednego ze szwadronów „Łupaszki”. Po śmierci „Żelaznego”, zabitego podczas obławy, została wysłana przez jego następcę po zaopatrzenie medyczne do Gdańska. Tam, rankiem w lipcu tego samego roku w mieszkaniu przy ul. Wróblewskiego 7 we Wrzeszczu, w jednym z lokali kontaktowych 5. Brygady Wileńskiej, których adresy zdradziła ujęta wcześniej przez bezpiekę Regina Żylińska-Mordas, W więzieniu podczas śledztwa była bita i poniżana. Odmówiła składania zeznań obciążających członków brygad wileńskich AK. Została skazana na śmierć w 1946 r. przez Wojskowy Sąd Rejonowy. W grypsie do sióstr Mikołajewskich z Gdańska, krótko przed śmiercią, „Inka” napisała: Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się, jak trzeba. Wyrok został wykonany 28 sierpnia 1946 r. Danuta Siedzikówna została zastrzelona wraz z Feliksem Selmanowiczem ps. „Zagończyk” w więzieniu przy ul. Kurkowej w Gdańsku. Według świadka ostatnimi słowami „Inki” było: Niech żyje Polska! Niech żyje „Łupaszko”!. Do 2014 r. jej miejsce pochówku było nieznane. W sierpniu 2016 r. odbył się uroczysty państwowy pogrzeb Danuty Siedzikówny oraz Feliksa Selmanowicza (ps. „Zagończyk”) na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku. Prezydent RP wydał postanowienie o mianowaniu Danuty Siedzikówny na pierwszy stopień oficerski. Upamiętniona została w różnych miastach Polski. Na Pomorzu jej imieniu poświęcono m.in. pomniki w Gdańsku, Sopocie, Kartuzach, przy kościele parafialnym w Narewce, w Krzeszycach i w Miłomłynie, a także tablicę pamiątkową w Bazylice Mariackiej w Gdańsku.

Mieczysław Szczęsny-Okęcki (1882-1952)

Inżynier drogownictwa, działacz społeczny. Urodził się w Warszawie. Po ukończeniu III Gimnazjum Klasycznego w Warszawie kształcił się na Wydziale Matematyki Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, Politechnice w Darmstadt (dyplom inżyniera w 1909 r.) oraz Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej Politechniki w Sankt Petersburgu. W 1920 r. wrócił do Polski, przez cały okres dwudziestolecia pozostając zatrudniony w ministerstwie robót publicznych, a następnie komunikacji. W latach 1938-1944 przebywał w Afganistanie jako naczelny inżynier rządu w Kabulu. W 1944 powrócił do Polski, gdzie uzyskał nominację na wiceszefa resortu komunikacji Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN). W marcu 1945 r. objął obowiązki wojewody gdańskiego, które pełnił do stycznia 1946 r. Po odejściu z urzędu związał się z Politechniką Gdańską, gdzie pracował jako wykładowca oraz kierownik katedry na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej.

Zygmunt Edward Szendzielarz (1910-1951) ps. „Łupaszka” i „Żelazny”
Żołnierz, major kawalerii Wojska Polskiego i Armii Krajowej. Urodził się w Stryju w obwodzie lwowskim. Był synem urzędnika kolejowego. W 1932 r. uczęszczał na kursy do Szkoły Podchorążych Piechoty. Po ukończeniu kursu i awansie kontynuował naukę. W 1938 r. otrzymał awans na stopień porucznika, jednocześnie obejmując dowództwo 2. szwadronu. W wojsku brał udział w licznych zawodach hippicznych, zajmując wysokie miejsca. Na początku 1939 r. ożenił się z późniejszą kurierką AK aresztowaną w 1943 r. i wywiezioną na roboty do Rzeszy, gdzie zginęła podczas nalotu alianckiego w 1945 r. Uczestniczył w kampanii wrześniowej jako dowódca 2 szwadronu w 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich. Po rozbiciu szwadronu dołączył do innych pododdziałów. Szwadron por. po stoczonych walkach wszedł w skład Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. Władysława Andersa. Po zakończeniu działań wojennych próbował dostać do odtwarzanego we Francji Wojska Polskiego, ale zamiar ten nie powiódł się. Po kilkukrotnych niepowodzeniach włączył się do pracy konspiracyjnej w Wilnie w ramach Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) AK. Zaangażował się całkowicie w konspirację. Działał początkowo w strukturach tzw. Kół Pułkowych, jednej z licznych w tym czasie grup konspiracyjnych, przyjmując pseudonim „Łupaszka”. Od 1940 r. powstał Wileński Pułk Ułanów Śmierci, w którym najprawdopodobniej por. Szendzielarz stanął na czele szwadronu. Pod koniec 1943 r. oddział por. Szendzielarza zdziesiątkowany przyjął nazwę 5 Wileńskiej Brygady AK, zwanej też nieoficjalnie „Brygadą Śmierci”. W tym okresie por. Szendzielarz prawdopodobnie otrzymał awans do stopnia rotmistrza w akcji związanej z przygotowaniami do zdobycia Wilna w ramach operacji „Ostra Brama”. W związku z dochodzącymi informacjami o tym, iż NKWD intensywnie poszukuje 5. Wileńskiej Brygady. Dla zmylenia Sowietów nakazał zmianę dotychczasowej nazwy brygady i pseudonimów jej dowódców. Sam przyjął nowy pseudonim „Żelazny”. Niestety „Brygada Śmierci” została namierzona przez Sowietów. Dzięki kamuflażowi i ocenie dowódców oddziałowi udało się wymknąć. W 1945 r. dotarł do Gdańska. Szendzielarz otrzymał zadania propagandowe, które nie do końca mu odpowiadały. W celu zdobywania na nie środków finansowych uzyskał zgodę na utrzymywanie kilkuosobowych grup zbrojnych – tzw. patroli dywersyjnych. Patrole dywersyjne rozpoczęły swoją działalność od połowie stycznia 1946 r. W tym czasie „Łupaszka” podjął także akcję propagandową, która polegała na redagowaniu, powielaniu i rozprowadzaniu ulotek o treści antykomunistycznej. Fragment ulotki z marca 1946 r. jego autorstwa: „…Nie jesteśmy żadną bandą, tak jak nas nazywają zdrajcy i wyrodni synowie naszej ojczyzny. My jesteśmy z miast i wiosek polskich […] My chcemy, by Polska była rządzona przez Polaków oddanych sprawie i wybranych przez cały Naród,[…] Dlatego też wypowiedzieliśmy walkę na śmierć lub życie tym, którzy za pieniądze, ordery lub stanowiska z rąk sowieckich, mordują najlepszych Polaków Domagających się wolności i sprawiedliwości.”. W połowie sierpnia 1946 r. wobec wzrostu siły oddziałów komunistycznych w terenie Szendzielarz podjął decyzję przejścia w Białostockie i połączenia się z 6 Brygadą. Na początku 1947 r. przed wyborami do Sejmu szwadrony „Łupaszki” zostały zepchnięte do defensywy, atakując tylko od czasu do czasu. Pod koniec kwietnia 1947 r. udał się na Śląsk, gdzie zamieszkał w miejscowości Królowe. Przez cały czas utrzymywał przez łączników kontakt z 6 Brygadą. W 1948 roku UB rozpracowało i rozbiło Okręg Wileński AK. W rezultacie Szendzielarz został aresztowany. W więzieniu przy ul. Rakowieckiej przebywał 2,5 roku, był torturowany. Nie zaprzeczał swojemu udziałowi w podziemiu antykomunistycznym, ani nie poprosił o łaskę. Został skazany na osiemnastokrotną karę śmierci. Ciało zostało pochowane w tajemnicy w nieznanym przez lata miejscu. Publicyści i historycy PRL spowodowali swoimi publikacjami zafałszowanie wizerunku „Łupaszki”. Opisywany był jako „krwawy herszt wileńskich bandytów” i imperialistyczny szpieg anglosaski. Pozytywne informacje o nim i jego żołnierzach zamieszczane były tylko w publikacjach emigracyjnych, np. paryskich „Zeszytach Historycznych” czy „Przeglądzie Kawalerii i Broni Pancernej”. Tam też jedynie mogli się wypowiadać byli jego podkomendni. Dopiero po 1989 r. zaczęły powstawać rzetelne prace historyczne ukazujące postać „Łupaszki” i jego skomplikowane dzieje. W 2006 r. Sejm RP uczcił rocznicę śmierci „Łupaszki”, przyjmując w tej sprawie specjalną uchwałę a w 2008 r. odbył się uroczysty, symboliczny pogrzeb Szendzielarza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Tablica upamiętniająca znajduje się w Kwaterze „Na Łączce” tego cmentarza. Wiosną 2013 r. badacze Instytutu Pamięci Narodowej odkryli i zabezpieczyli jego szczątki podczas prac ekshumacyjnych na terenie Kwatery na Łączce, na warszawskich Powązkach. W 2016 r. odbył się państwowy pogrzeb z udziałem Prezydenta RP.